БНХАУ-ын нийслэлд саяхан болж өнгөрсөн “Хятадын ард түмэн Японы түрэмгийллийн эсрэг дайнд ялсны түүхт 70 жилийн ой”-н баяр ёслолд Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж тэргүүтэй Монгол Улсын төлөөлөгчид оролцсон билээ. Энэ үеэр төлөөлөгчдийн бүрэлдэхүүнд багтсан Гадаад хэргийн сайд Л.Пүрэвсүрэн Үндэсний мэдээллийн МОНЦАМЭ агентлагт товч ярилцлага өгснийг хүргэе.

-Энэ удаагийн баяр ёслолын арга хэмжээнд Монголын төлөөлөгчдийг урьсны учир шалтгаан, үүнд оролцсоны ач холбогдлыг Та хэрхэн дүгнэж байна вэ?

-Дэлхийн 2 дугаар дайн Азид дууссаны ойг БНХАУ-д анх удаа тэмдэглэж байна. 1945 онд бид Тусгаар тогтнолоо олон улсын хэмжээнд баталгаажуулж чадсан, энэ утгаараа Монгол Улсын хувьд чухал ой болж байна. Монголчууд маань Хятадыг чөлөөлөхөд гар бие оролцож, тухайн үед 600-700 мянган хүн амтай байсан манай улсын 24 мянган цэрэг дайчид Чөлөөлөх дайнд оролцсон юм. Энэ бол ихээхэн том оролцоо.

Манай цэрэг элсэн цөлийг гатлан, 1000 гаруй км замыг туулж, бараг Бээжинд хүрч ирсэн. Монголын 300 гаруй цэрэг амь насаа амь насаа алдсан байдаг. Энэ утгаараа манай улсыг урьсан бөгөөд Монгол Улсын Зэвсэгт хүчний 76 цэрэг цэргийн сүрт жагсаалд оролцлоо. Ерөнхийдөө бол, анх удаагаа тэмдэглэж байгаа гэхэд баяр ёслол маш өргөн дэлгэр болж байна. Хамгийн гол нь, энэ Ялалтын ой бол ирээдүй үеийнхэнд, өсвөр үеийнхэнд дайны хор уршиг, түүхэн сургамжийг ойлгуулахад чухал ач холбогдолтой билээ. Ялалтын баярт 30-аад орны төрийн тэргүүн нар, 50 гаруй орны төлөөлөл оролцлоо.

-Дөнгөж саяхан төрийн тэргүүн маань Хятадын удирдагчидтай уулзлаа. Уулзалтын үеэр ямар ямар асуудал хэлэлцсэн тухайд?

-Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж тэргүүтэй манай төлөөлөгчдийн хувьд, Хятадын удирдагчидтай уулзахаас гадна энд хүрэлцэн ирсэн олон орны төлөөлөгчидтэй уулзсан юм. Миний бие ч мөн адил гадаад орнуудын Гадаад хэргийн сайд нартай уулзаж ярилцлаа.

Өнөөдөр Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж БНХАУ-ын дарга Си Жинпинтэй уулзаж ярилцлаа. БХАТИХ-ын Байнгын хорооны дарга буюу Хятадын парламентын даргатай  уулзлаа. Эдгээр уулзалтуудын явцад голдуу эдийн засгийн холбогдолтой асуудлуудыг хөндөн хэлэлцсэн.

Хятад бол бидний хувьд яах аргагүй том хөрш маань юм. Хоёр талын харилцаа сүүлийн жилүүдэд маш эрчимтэй хөгжиж байгааг хэлэх нь зүйтэй. Дэлхийн тодорхойлогч эдийн засгуудын нэг болох Хятадын эдийн засаг нь бидэнд ихээхэн нөлөөлж байгаа юм.  

Улс төрийн тал дээр санал зөрүүтэй асуудал бидэнд байхгүй учраас хоёр тал үндсэндээ эдийн засгийн асуудлуудыг ярилцан хэлэлцэж байна. 

Энэ жилийн хоёрдугаар хагаст өндөр дээд хэмжээний зарим айлчлалууд төлөвлөгдсөн байгаа. Засгийн газар хоорондын хамтарсан комиссын хуралдаан 10 сард болно. Комиссыг Монголын талаас миний бие ахалж байгаа бол Хятадын талаас Худалдааны сайд нь тэргүүлдэг.

Бидний хувьд Хятадын эдийн засгийн дотоод байдлыг ихээхэн сонирхож байна. Эдийн засгийн өсөлт нь буурсан гэдэг нь илт тодорхой байгаа. Энэ байдал юунаас үүдэлтэй вэ гэдэг талаарх мэдээллийг бид Хятадын удирдлагаас авч байна. Бидний хувьд Хятадын эдийн засаг руу нэлээд хандсан явж байсан учраас бидэнд хүнд тусаад байгаа. Улсын төсөв ямархуу байдалтай байгааг та бүхэн мэдэж байгаа, уул уурхай зэрэг салбарууд хүнд байдалд оржээ. Тэгэхээр бидний хувьд зөвхөн уул уурхай гэлтгүй бусад салбаруудад ч хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх хэрэгтэй байна.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч саяны уулзалтын үеэр ярихдаа, мах, махан бүтээгдэхүүнийг Хятадад экспортлох асуудлыг хөндөн тавилаа. Нутгийн маань 1/3 нь гантай байгаа гэдгийг та бүхэн мэдэж байгаа. Малын тоо толгой ихээхэн нэмэгдэж, 60-70 сая-д хүрснээр бэлчээрийн даацын асуудал ч хүчтэй яригдах боллоо. Энэ жил хатуу өвөл болж магадгүй гэсэн дохио сэрэмжлүүлэг бий. Тийм учраас энэ жилдээ багтаагаад мах, махан бүтээгдэхүүн экспортлох зах зээлийг дахин нэмж олох нь нэн чухал болоод байна. Энэ асуудлаар Хятадын удирдлагуудтай нэлээд тодорхой зүйлүүдийг ярилаа.

Удахгүй энэ сарын аравдаар Монгол Улсын Ерөнхий сайд “Зуны Давос” хэмээн нэрлэгддэг Даляны чуулга уулзалтад оролцож, Хятад Улсын Ерөнхий сайдтай уулзах үеэрээ дээрх асуудлыг үргэлжлүүлэн хэлэлцэх юм. Түүнээс гадна, өөр бусад томоохон төслүүдийг хэрэгжүүлэх тухай асуудлаар ярилцахаар төлөвлөж байна. Соёлын салбарт хамтран ажиллах тухай асуудлыг ч мөн хөндөнө. Бүс нутгийн хөгжлийн асуудал, түүний дотор ОХУ, БНХАУ, Монгол Улсын хооронд гурван талын эдийн засгийн корридор байгуулах тухай гэх зэрэг олон асуудлаар ярилцана.  

-Бусад томоохон төслүүдийн хэрэгжилт ямар байна вэ?

-Тавантолгойгоос эхлээд олон тооны төслийг бид хөндөн ярилцаж байгаа шүү дээ. Зөвхөн нэг төрлийн түүхий эд гаргахаас илүүтэй эдийн засгаа төрөлжүүлье гэсэн бодлогыг барьж байгаа. Зөвхөн уул уурхай гэх нь өрөөсгөл юм. Хятадын эдийн засгийн өсөлт бага зэрэг буураад түүхий эдийн дэлхийн зах зээлийн үнэ унахад л манай эдийн засагт хүндээр туслаа. Тэгэхээр зөвхөн ганц салбараас хамаарах нь буруу юм гэсэн дүгнэлт хийхээс аргагүй. Тийм учраас мал аж ахуй болон бусад салбарт хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх нь маш чухал болж байна.

Б.Адъяахүү