ВАШИНГТОН. /CNN/. Улиран одож буй 2019 онд дэлхий дахинд сайн, муу олон үйл явдал болж өнгөрлөө. Тэдгээрийн дундаас энэ онд тохиолдсон сайн сайхан үйл явдлуудыг телевизийн “CNN” суваг онцолжээ.

Дэлхий дахинд

• Энэтхэгийн Тэнгисийн цэргийн хүчний нисгэгчээр анх удаа эмэгтэй хүн ажиллахаар болов.
• Дэлхийн өнцөг булан бүр дэх хүмүүс ховор бүлгийн цустай хоёр настай охинд туслахын тулд нэгдэв.
• Австрийн Канцлераар анх удаа эмэгтэй хүнийг томилов.
• Европын Комиссын тэргүүнээр анх удаа эмэгтэй хүнийг сонгов.
• Финландын парламентын томоохон таван намыг эмэгтэйчүүд удирдаж эхлэв.
• Түүхэнд анх удаа гоо бүсгүй шалгаруулах томоохон тэмцээнүүдийн ялагчаар дан өнгөт арьст бүсгүйчүүд тодров.
• Македон улс нэрээ өөрчилж, Гректэй олон арван жилийн турш маргаантай байсан асуудал дуусгавар болов.
• Дональд Трамп АНУ-ын Еpөнхийлөгчийн албыг хаших хугацаандаа БНАСАУ-ын хилийг давсан анхны Еpөнхийлөгч болов.
• Ромын пап Францис Арабын хойгт айлчилсан анхны пап лам болов.

АНУ-д

• 116 дахь Конгресст Лалын шашинтай, өнгөт арьстай зэрэг янз бүрийн хүмүүс сонгогдсоноор АНУ-ын түүхэнд тэмдэглэгдэн үлдэв.
• Чикаго хотын захирагчаар анх удаа Африк гаралтай Америк эмэгтэйг сонгов.
• Амьтантай харгис хэрцгийгээр харьцахыг хүнд гэмт хэрэг хэмээн албан ёсоор үзэж эхлэв.
• Калифорни эрүүл мэндийн даатгалд хамрагдахыг бичиг баримтгүй зарим цагаачид санал болгосон анхны муж улс болов.
• Алабама муж улсын нийслэл Монтгомери хот 200 жилийн хугацаанд анх удаа өнгөт арьст захирагчтай болов.
• Хамгийн олон хүний ялыг хөнгөрүүлэв.
• Цагаан ордон “Лалын улс” бүлэглэлийн толгойлогчийг устгах ажиллагаанд оролцсон нохойг сайшаав.
•  “Little Shell” омог АНУ-д хүлээн зөвшөөрөгдсөн уугуул иргэдийн шинэ омог болов.

Хүний эрхийн салбарт

• Индонезод насанд хүрээгүй хүүхдүүдийн гэрлэлтийг зогсоох зорилгоор охидын гэрлэх насны доод хязгаарыг нэмэгдүүлэв.
• Саудын Арабын эмэгтэйчүүд бие даан аялах боломжтой болов.
• Ази тивээс ижил хүйстэн хосуудын гэрлэлтийг Тайваньд анх удаа хүлээн зөвшөөрөв.
• Ботсвана ижил хүйстнүүдийн харилцааг эрүүгийн гэмт хэрэг хэмээн үзэхээ болив.
• Умард Ирландад ижил хүйстэн хосуудын гэрлэлтийг хуульчлав.
• Эквадор хөрш зэргэлдээ орнуудын нэгэн адил ижил хүйстнүүдийн гэрлэлтийг хуульчлав.
• Иран эмэгтэйчүүдийг хөл бөмбөгийн тэмцээн үзэхийг 40 жилийн дараа албан ёсоор хүлээн зөвшөөрөв.

Байгаль орчны салбарт

• Игуана гүрвэлийг 184 жилийн дараа Галапагос арал дээр дахин нутагшуулав.
• Нэг удаагийн хуванцар бүтээгдэхүүний хэрэглээг хориглосон орнуудын тоо нэмэгдэв.
• Мөхлийн ирмэгт хүрсэн нуман толгойт халимын тоо толгой нэмэгдэв.  
• 100 гаруй жилийн турш устаж үгүй болсонд тооцож байсан яст мэлхий олдов.
• 20 жилийн өмнөхтэй харьцуулахад дэлхийн ногоон байгууламж нэмэгдсэн гэж “NASA” мэдээлэв.
• Ховор төрөл зүйлийн хар ирвэсийг 100 орчим жилийн дараа камерын дуранд буулгав.
• Зэрлэг байгальд буй хялман хулсны баавгайн зургийг анх удаа авав.
• Эрдэмтэд амьтан, ургамлын 71 төрөл зүйлийг шинээр нээв.
• Дэлхий дээр хоёрхон үлдсэн умардын эм цагаан хирсийн өндгөн эсийг эрдэмтэд гарган авав.
• Канадад халим, далайн гахайг барьж олзлохыг хориглов. 

Эрүүл мэнд, шинжлэх ухааны салбарт

• Эрдэмтэд Алцгеймерийн шинж тэмдэг илрэхээс 16 жилийн өмнө уг өвчин тусах эрсдлийг тогтоох аргыг нээв.
• Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллага трансжендер хүмүүсийг сэтгэцийн эмгэгтэй хэмээн үзэхээ болив.
• Алжир, Аргентин хумхаа өвчнөөс ангижрав.
• ХДХВ-ний халдвар авсан хоёр хүн эдгэрсэн байж болзошгүй шинж тэмдэг үзүүлэв.
• Хоёр савтай эмэгтэй ихэр хүүхдээ сар орчмын зайтай төрүүлэв.
• Дэлхийд анх удаа ХДХВ-ний халдвартай эмэгтэй бөөрний донор болов.
• Эртний хүмүүсийн шинэ олдворыг Филиппинээс илрүүлэв.
• Математикийн ухааны хамгийн үнэ цэнтэй шагналыг эмэгтэй хүн анх удаа хүртэв.

Сансар огторгуйн салбарт

• Сарны ар талын зургийг авав.
• Өмнөд туйлын озоны давхаргын цоорхой хамгийн бага хэмжээтэйгээр бүртгэгдэв.
• “NASA”-гийн дан эмэгтэй гишүүдийн бүрэлдэхүүн бүхий баг задгай сансарт аялав.
• Хар нүхний зургийг анх удаа дуран авайд буулгав.
• Нарны системийн гаднах “K2-18b” гарагаас усны ул мөр олдов.

Спортын салбарт

• Канадын “Toronto Raptors” баг “NBA”-гийн аваргаар анх удаа шалгарав.
• Америкийн “Washington Nationals” баг “World Series” тэмцээнд анх удаа түрүүлэв.
• Ли На Олон улсын теннисийн Алдрын танхимд нэрээ мөнхөлсөн анхны Ази тамирчин болов.
• ЛеБрон Жеймс “NBA”-гийн тоглолтуудад авсан оноогоороо Майкл Жорданыг гүйцэж түрүүлэв.
• Симона Байлс “ДАШТ”-ээс хамгийн олон медаль хүртсэн гимнастикийн тамирчин болов.
• Элиуд Кипчоге марафон гүйлтийн замыг 2 цагийн дотор туулсан анхны тамирчин болов.

Энтертайнментийн  салбарт

• Арета Франклин Пулитцерийн шагналыг хүртсэн анхны эмэгтэй болов.
• “Sesame Street” дүрвэгч хүүхдүүдэд туслахын тулд шинэ шоу эхлүүлнэ гэдгээ мэдэгдэв.
• Мисси Эллиот Дуу зохиогчдын Алдрын танхимд нэрээ мөнхөлсөн анхны эмэгтэй хип-хоп уран бүтээлч болов.
• “This Is America” дуу “Gremmy” наадмаас “Шилдэг дуу”, “Шилдэг рекорд” шагнал хүртсэн анхны рэп дуу болов.
• Их Британийн хатан хаан Элизавета II “Instagram” хуудсандаа анхны зургаа нийтлэв.
• "BTS” НҮБ-ын индэр дээрээс үг хэлсэн анхны “K-Pop” хамтлаг болов.
• Их Британийн Сассексийн гүн, гүнгийн ахайтан нар анхны хүүхдээ өлгийдөн авав.