Улаанбаатар
Харьд очсон монгол морьдын түүхийг ч "Морьтой Монгол" номд шүлэглэжээ
МОНГОЛЫН МЭДЭЭ | СОЁЛ УРЛАГ
Улаанбаатар, 2025 оны хоёрдугаар сарын 14 /МОНЦАМЭ/. Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар, Дэд бүтцийн сайд асан Б.Жигжид “Морьтой Монгол” номоо уншигчдын хүртээл болголоо.
Түүний хувьд өмнө нь “Монгол Улсын дэд бүтэц”, “Монгол Улсын суурь дэд бүтэц ба эдийн засгийн аюулгүй байдал” болон “Нуугдаж болдоггүй тавилан”, “Бор бурхан бодлын хэлхээ” зэрэг шүлэг, найраглалын номоо уншигчдад хүргэж байсан бол шүлгийн гурав дахь түүвэр нь “Морьтой Монгол” юм. Нийт 12 бүлэгтэй эл номд монгол морины үүх түүхийг он дараалалд оруулан шүлэглэж бичсэнээрээ онцлогтой. Тухайлбал, “Адуун эрдэнэ” бүлэгт “Монголын нууц товчоо”-ны морьдыг дүрсэлсэн бол “Нутаг амьтай адгуус” бүлэгт харь нутагт очсон монгол морьдын түүхийг шүлэглэжээ.
Тэрбээр номынхоо талаар ярихдаа, “Би уулс сүндэрлэсэн, ус гол нь хүрхрээтэн шуугисан Хангай нутгийн уулын мухарт хонины өтөг дээр төрж, хөлд орохоосоо л малын захад өссөн. Манайх саалийн гурван үнээ, ганц гүү, гурван морьтой байв. Би их гүжирмэг, эгэлгүй номхон хонгор зүсмийн нэг мориндоо их хайртай байлаа. Хонгор мориныхоо хүзүү, хөхлөөс зүүгдэн гэдсэн доогуур нь шургаж эрхлэн, унаж ноолдог байв. Тэр морио санан дурсаж, түүнийхээ тухай “Хонгор морь” найраглал бичсэн нь энэ номыг бүтээх эхлэл болсон. Номоо монгол морьдын тухай мэдэх хүмүүсийн дурсамж, бодит олон баримтад үндэслэн бичсэн.
Нэгэн жишээ хэлэхэд, АНУ-ын түүхнээ хамгийн их алдаршсан адуу бол Реклэсс нэртэй, дэслэгч цолтой, монгол удмын, зээрд халзан гүү юм.
Солонгосын дайн ид дүрэлзэж байх цагт АНУ-ын тэнгисийн цэргийн хурандаа Эрик Петерсон жүчээнд байсан зээрд зүстэй, монгол удмын гүүг худалдаж авсан. Энэ морь дайны үед галын шугам руу галт хэрэгсэл зөөх албанд ажиллаж байсан төдийгүй шархадсан цэргүүдийг ч зөөдөг байжээ. Энэ албаа ч нэр төртэй хааж, дайны баатар цол авч байсан түүхтэй. Баатарлаг морины дурсгалт хөшөө Пенделтоны армийн цэцэрлэгт хүрээлэнд бий. “Морьтой Монгол” номоо энэ мэт түүхээс сэдэвлэн зохиосон” гэв.
Харин номын редактораар ажилласан Соёлын гавьяат зүтгэлтэн Ж.Нэргүй “Монгол морио магтан дуулж бичээгүй яруу найрагч, зохиолч гэж байхгүй. Гэхдээ энэ ном морины магтаал, дуу, шүлгээс ялгарах онцлогтой. “Монголын нууц товчоо”-нд Чингисийн эр хоёр загал морины зовлон жаргалыг гайхамшигтайгаар хүнчилж гаргасан байдаг. “Морьтой Монгол” номд ч гэсэн морины зовлон, жаргалыг хүн мэт мэдэрч бичсэн. Энэ ном бол яах аргагүй тууль” хэмээн тодотголоо.
