Ulaanbaatar
УВС: Улаангом олон зууны туршид соёл, арилжаа, худалдааны гол төв болж ирсэн
ОРОН НУТГИЙН МЭДЭЭ | УВС
Улаангом, 2025 оны хоёрдугаар сарын 12
/МОНЦАМЭ/. Увс аймгийн Улаангом сум нь Монгол Улсын баруун
хязгаарт, Увс нуурын хойд талд оршдог. Түүх, соёлын арвин баялагтай газар нутаг юм.
Улаангом
нь Увс аймгийн төв бөгөөд газар зүйн байршлаараа байгалийн үзэсгэлэнт уулсаар хүрээлэгдсэн, олон зууны туршид
соёл, арилжаа, худалдааны гол төв болж ирсэн .
Улаангомын
түүхэн товчоон:
1. Эрт үе:
• Увс нуурын орчмын нутаг нь Хүннү, Сяньби,
Түрэг, Уйгур зэрэг эртний хаант улсуудын нутаг дэвсгэрийн нэг хэсэг байсан.
• Энэ бүс нутагт эртний хүмүүсийн амьдралын ул
мөр болох хадны сүг зураг, булш, хиргисүүрүүд олддог.
2. Ойрадын түүх:
• Увс аймгийн нутаг нь Ойрадын дөрвөн том
аймгийн нэг болох Хойд аймгийн гол нутаг байсан. Улаангом орчимд Ойрадын хаад,
ноёдын амьдрал өрнөж байжээ.
3. Манжийн үе:
• 1691 онд Монгол Манжид дагаар орсны дараа
Улаангомын нутаг Ховдын хязгаарын бүрэлдэхүүнд багтжээ.
• Энэ үеэс Улаангом нь худалдааны зангилаа
газар болон хөгжиж, Хятад, Оросын худалдаачид ирж наймаа хийдэг байсан.
1686 онд
суурин амьдрал үүссэн.
4. 1921 оны Ардын хувьсгалын дараа:
• 1931 онд Монгол Улсын нутаг дэвсгэрийг
шинэчлэн хуваарилахад Увс аймаг байгуулагдаж, Улаангом сум нь түүний төв
болсон.
5. Социализмын үе:
• Социалист нийгмийн үед Улаангомд орчин үеийн
сургууль, эмнэлэг, соёлын байгууллагууд байгуулж, бүс нутгийн гол хөгжлийн
төв болсон байна.
Улаангомын
онцлог:
• Газар зүй: Улаангом нь далайн түвшнээс дээш
939 метрийн өндөрт байрладаг. Энэ бүс нутагт Увс нуур, Түргэн, Хархираа зэрэг
уул, гол мөрөн, хөндий байрлана.
•Соёл, уламжлал: Бүс нутгийн малчдын амьдрал,
Ойрадын уламжлалт соёл, зан үйлүүдийг хадгалж үлдсэн. Энэ нь Монголын соёлын
өвийн чухал хэсэг болжээ.
•Экологийн өвөрмөц байдал: Увс нуурын ай сав
нь Дэлхийн байгаль хамгаалах сангийн хяналтад байдаг бөгөөд 2003 онд
ЮНЕСКО-гийн Дэлхийн өвд бүртгэгдсэн.
Улаангомын
орчин үеийн байдал:
Өнөөдөр Улаангом нь Увс аймгийн засаг захиргааны төв, соёл, эдийн засгийн чухал зангилаа бүс болсон. Сургууль, эмнэлэг, худалдаа, үйлчилгээний байгууллагууд төвлөрч, нутгийн иргэдийн амьдралд чухал үүрэг гүйцэтгэж байна. Хүн амын хувьд 34309 хүн ам, 9489 өрхтэй. Үүнээс 1370 орчим малчин өрхтэй. Малын тоогоороо Увс аймгийн 19 сумаас дөрөвдүгээрт ордог. Нийтийн орон сууцанд 3020 өрх, гэр хороололд 6469 өрх амьдарч байна.
