Г.Эрдэнэбат
erdenebat@montsame.mn
2019-03-23 11:02:59
УИХ-ын 2020 оны сонгуулийн өнгийг 42 дугаар тойргийн нөхөн сонгууль тодорхойлно
УИХ-ын 42 дугаар тойргийн нөхөн сонгуульд нэр дэвших С. Мөнхцэцэг болон бусад төрийн албан хаагч СЕХ-оос нөхөн сонгууль зарласан 2019 оны хоёрдугаар сарын 12-17 хооронд төрийн албанаас чөлөөлөгдөх өргөдлөө гаргасан байх ёстой.  Төрийн албан хаагч С. Мөнхцэцэг Цэцийн дунд суудлын хуралдаанд " нөхөн сонгуульд нэр дэвшинэ" гэх утгатай үг хэлсэн байдаг. Түүнийгээ хэрэгжүүлэх үүднээс ажлаасаа  чөлөөлөгдөх өргөдлөө гаргасан байгаа биз. Харин түүний ажлаас чөлөөлөгдөх хугацаа хараахан болоогүй (2019 оны тавдугаар сарын 24-өөс өмнө) байна. Түүний хувьд 2016 онд Хэнтий аймгийн ИТХ-д нэр дэвшин сонгогдсон МАН-аас нэр дэвших үү, бие дааж нэр дэвших үү гэсэн сонголтын өмнө зогсож байгаа болов уу.  С. Мөнхцэцэг өөртөө болон бусад төрийн албан хаачдад нөхөн сонгуулиар улс төрд хөл тавих боломж олголоо. Түүний бий болгосон энэ боломжийг хэдэн төрийн албан хаагч ашиглах нь одоогоор тодорхойгүй байна. Нөхөн сонгуульд орох улс төрийн нам (тавдугаар сарын 1 гэхэд)-ууд СЕХ хүсэлт гаргана. Улмаар тавдугаар сарын 24-28 хооронд нэр дэвшигчээ тодруулж материалыг нь СЕХ-д ирүүлнэ. Түүнээс хойш гурав хоног (зургаадугаар сарын -02)-ийн дараа бие даан нэр дэвшигчид тус хороон (тухайн тойргийн сонгогчдоос өөрийг нь дэмжсэн 801 хүний нэр РД гарын үсэгтэй)-д материалаа ирүүлнэ.
3 өдөр
Бага татвар өндөр торгууль
Ажлын байрны 80 хувийг хувийн хэвшил бий болгодог. Тэдгээр аж ахуйн нэгжийн 80 хувь нь есөөс доош ажилтантай гэсэн судалгаа байдаг.  Жилдээ 20 орчим сая төгрөгийн бохир орлоготой аж ахуйн нэгж, үйл ажиллагаа явуулах гэж орлогынхоо 70 хувийг зарцуулна. Харин үлдсэн орлогоор нь бага татвар төлж амьдарлаа залгуулна. Гэвч түүнд  торгууль хүлээх  өндөр эрэсдэл бий. Төлвөлгөө биелүүлэх учиртай хяналтын байцаагч түүнийг хуульд заасан хамгийн бага хэмжээ буюу гурван  сая төгрөгөөр торгоход, бүтэн жил хөл дээрээ эргэн тогтох боломжоо алдана. Төр жижиг аж ахуйн нэгжүүдэд хөнгөлөлт үзүүлж бага татвар ногдуулж байна. Гэвч нөгөө талд нь өндөр торгууль оногдуулах урьхи тавьж байгаа нь  татвараас илүү том дарамт болж байна.   
8 өдөр
Онцгой дэглэм
“Буруу замаар будаа тээвэл, буцахдаа шороо тээнэ” гэж үг бий. Түүн лүгээ нэгэн адил 49 хувийг худалдан авах ажиллагаа анхнаасаа хуулийн хүрээнд яваагүй юм билээ. Энэ нь хувьчилж авсан тэдний алдаа биш. Харин Ч. Сайханбилигийн тэргүүлж байсан Засгийн газрын гаргасан процедурийн алдаа гэж мэргэжилтнүүд хэлдэг. Нэг үгээр хэлбэл УИХ-аас шийдвэр гаргуулах ёстой байжээ. Гэвч  Засгийн газар бие дааж шийдсэн байна. Энэ талаар УИХ 2017 онд 23 тогтоол гаргаасан. Тэрхүү тогтоолыг Үндсэн хууль зөрчсөн хэмээн үзэж “Монголын зэс” корпораци Цэцэд хандсан байдаг. Цэцээс Үндсэн хууль зөрчөөгүй гэж шийдвэрлэсэн юм. Үндсэн хуулийн хүрээн дэх шийдвэрийн төгсгөл ийм байхад,  Захиргааны хэргийн шүүх корпорацийн  гомдлоор дээрх асуудлыг хүлээн авч өөрөөр шийдвэрлэсэн байна (Засгийн газрыг унагасан). Эрдэнэт үйлдвэрийн бие дааж шийдвэр гаргах боломж хуулийн хүрээн дэх хоёр өөр шийдвэрийн дунд одоогоор  хязгаарлагдмал болжээ. 
16 өдөр
Савнаасаа хальсан сангуудын мөнгө
Боловсорлын сан гэж нэг ёроолгүй сав байдаг юм байна. Ёстой ичиж үхмээр... Тэнд 74 мянган мэргэжлийн депилом барьцаанд байгаа. Тус сангаас 52 сая ам. доллар зээлүүлжээ. Зээлүүлэх бол нэг хэрэг,  түүнийг эргүүлж төлөх ёстой. Эргэн төлөлт тус санд  тэг гэж хэлж болно. Зээлээ төлөөгүй эрхэмүүдийн ангилал зэрэглэлийг авч үзвэл “шударга үнэн”-ий дуу хоолой болж яваа энэ цагийн улстөрчид, түүний үр сад, бүр давраад тэдний цүнхчид байх жишээтэй.  Цүнхчин залуусийн улс төрд орж ирсэн түүх их сонин, дандаа л нэгээс нөгөөрүү урваж явсан байдаг. Ингэж “улааныг үзэж урвадаг, шарыг харж шарвадаг” залуус сангийн хөрөнгөөр тоголж явсан байх юм. Ийм учраас ичиж үхмээр гэж дээр хэлсэн хэрэг шүү дээ. Энэ сангийн хувьд зээл олгодогч эргүүлэн төлөх механизм нь маш сул. Түүнийг шийдвэр гаргагчид бүгд мэддэг. Гэхдээ сайжруулах талаар өнгөрсөн хугацаанд ямар нэг алхам хийгээгүй. Тус сангийн зээлийн эргэн төлөлт сул байх нь улстөрчид, шийдвэр гаргагчдын хувьд  нэг нь нөгөөдөө  тал засдаг хамгийн том боломж байсан бололтой.
19 өдөр
Өрхийн орлого цагаан сарын зарлага
Улсын хэмжээнд 895 мянган өрхтэй, түүний 572 мянга 600 нь  цагаан сар хийдэг гэнэ. Түүн дээр түшиглэн нэг өрхийн цагаан сарын зарлага бор идээ (хоны ууц, бууз, архи) 419 мянга, цагаан идээ( хэвийн боов, ааруул элдэв жимс) 277 мянга, нийт 700 мянга орчим төгрөг  гэсэн судалгааг ҮСХ-оос  нэгдүгээр сарын 30-нд гаргасан юм. Мэргэжлийн байгууллагын судалгааг нэг өрхийн цагаан сарын зарлагатай дүйцүүлэн авч үзье. Нийслэлийн  Баянгол дүүргийн наймдугаар хорооны иргэн М. Лхагважавынх ам бүл тав эхнэр, хоёр хүүхэд, ээжийнхээ хамт амьдардаг.  Гэр бүлийнх нь орлого түүний 800 мянган төгрөгийн цалин эхнэрийнх нь цалин  650 мянган төгрөг, өндөр настай ээжийнх нь 280 мянган төгрөгийн тэтгэвэр нийлээд сая 730 мянган төгрөг гэнэ. 
26 өдөр
Эзэндээ ээлтэй барилгачинд балагтай барилгын салбар
БНХАУ-аас барилгын ажилчид олноороо ирдэг гэсэн түгээмэл ойлголт байдаг. Гэхдээ тэдгээр ажилчид жуулчны 90 хоногийн визээр ирж зун, намрын турш хууль бусаар ажилладаг гэсэн хардалт байдаг. Хэрэв тэдгээр ажилчид ажиллах хүчний хүрээнд орж ирээгүй тохиолдолд ХЭТС-нд ямар нэг төлбөр төлөхгүй. Цэвэр монголчуудын ажлын байрыг булаасан үйлдэл болно. Энэ өнцгөөс авч үзвэл хууль бусаар ирсэн хятад ажилчид бага хөлсөөр барилгын салбарт ажиллаж байх магадлалтай. Тиймээс барилгын салбарт мэргэжилтэй ч цалин бага гэсэн шалтгаанаар монгол хүн ажиллахгүй байгаа болов уу. Монгол улсад бүртгэлтэй 25 мянга, бүртгэлгүй 87 мянга нийт 93 мянган ажилгүй иргэд байдаг. Тэдний 30 хувь нь барилгын тодорхой мэргэжилтэй гэсэн судалгаа байдаг гэнэ. 
36 өдөр
Сар шинийн мэнд эрдэнийн чулуун хөөрөг
Ахмад болон төрийн хүндтэй  хүнтэй залуу хүн  эхэлж хөөргөөрөө тамхилна. Тамхилахад хүний нас, эрэмбэ дараалал тодорч байдаг. Мөн нүүдэлчдийн дундахь жилийн дөрвөн улирал, болж байгаа онцгой үйл явдал, газар зүйн байршил  мэндчилгээний явцад илүү товойж гарч ирдэг гэж хэлж болно. Хаврын тэргүүн цагаан сарын шинийн нэгэн нь манай ард түмний хүндэтгэл бахрахлын их баяр байдаг. Монголчууд энэ өдрүүдэд эхлээд ахмад настныхаа амрыг эрж золгочихоод тухлан сууж, “таны бие лагшин тунгалаг уу?, сар шинэдээ сайхан шинэлж байна уу, даага далантай баяруу булчинтай, төлөг сүүлтэй, ботго бөхтэй, сүрэг мал мэнд тарган тавтай сайхан оров уу гэж  харилцан мэндлээд хөөрөг зөрүүлэн тамхилдаг. Ингэж мэндлэхдээ залуу хүн ахмад настан буурал, хүндэт зочныг суудалдаа тухалсны дараа хөөргөө хоёр гараараа өргөн биеэ бага зэрэг мэхэсхийн барьдаг.  
47 өдөр
Г. Занданшатарын намтрын шинэ хуудас эргэж эхэллээ
Нэгдсэн чуулганаар гишүүн Д. Эрдэнэбат, Т. Амарсайхан нар УИХ-ын даргад нэр дэвшигчээс, хэн нэг хүнд өр төлөх үү, бусдын захиалгаар ажиллах уу гэсэн утга бүхий асуулт тавьж байсан билээ. Ийм асуултыг боломж гарсан бол нэр дэвшигчээс олон иргэн асуух байсан биз ээ. Бүх хүн хардах эрхтэй. Хардалт байнга байх юм. Шинэ албан тушаалд хэн нэгэн хүн  сонгогдох хийгээд томилогдоход  хэний хүн гараад ирэв гэж иргэд бие биеэсээ асуудаг. Тэр хүрээнд УИХ-ын даргаар сонгогдсон Г. Занданшатарыг МАН-ын дарга, Ерөнхий сайд У. Хүрэлсүхийн хүн гэсэн хардалт гарч ирэх бололтой. Гишүүдийн асуулт ч тэр дагуу гарч ирсэн болов уу.  Энэ асуултад тухайн хүний үйл ажиллагаа, цаг хугацаа хамгийн шударга  үнэн зөв хариулт өгнө.
49 өдөр
Шударга ёсны тэмцлийн хязгаар
Парламентын засаглалтай болсон 1992 оноос хойш эрх баригч намын дарга Ерөнхий сайд болсон нөхцөлд УИХ-ыг хяналтдаа байлгах гэсэн эрмэлзэл байнга ажиглагдсан гэж улс төр судлаачид хэлэх юм билээ. Гэтэл МАН-ын дарга Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх  УИХ-ын гишүүн биш. Тодруулж хэлбэл, асуудлыг шийдэх хүрээнээс гадуур байгаа гэж хэлж болно. Ийм нөхцөлд УИХ-ын шинэ дарга сонгогдох гэж байна. Эрх баригч намын даргад чуулганы танхимд үг хэлэх боломж бий. Харамсалтай нь түүнд саналын эрх байхгүй. Гэвч танхимынх нь 15 сайд УИХ-ын гишүүн билээ.  МАН-ын дарга, Ерөнхий сайд У. Хүрэлсүх ямар хэмжээний  зангарагтай улстөрч вэ гэдэг нь УИХ-ын шинэ даргаар хэн сонгогдсоноор тодорхойлогдно. Энэ бол одоо цаг хугацааны асуудал болоод байна.  
52 өдөр
Хөдөлмөрийн хөлс болон амьжиргааны доод түвшин
Түвшин тогтоосныг бүс тус бүрээр нь авч үзвэл , Баруун бүс (Баян- Өлгий, Говь-Алтай, Завхан, Увс, Ховд) 190 мянга 700, Хангайн бүс (Архангай, Баянхонгор, Булган, Өвөрхангай, Хөвсгөл, Орхон) 194 мянга 300, Төвийн бүс (Говьсүмбэр, Дорноговь, Дундговь, Өмнөговь, Сэлэнгэ, Төв, Дархан- Уул) 187 мянга 100, Зүүн бүс( Дорнод, Сүхбаатар, Хэнтий) 187 мянга 600, Улаанбаатар 217 мянга 900 төгрөг гэж тогтоожээ. Энэ  үзүүлэлт  2018 онд Баруун бүсэд 178 мянга, Хангайн бүсэд 182 мянга 600, Төвийн бүсэд 175 мянга 600, Зүүн бүсэд 174 мянга, Улаанбаатар хотод 198 мянга 600 төгрөг байжээ. Түүнийг  2019 онтой харьцуулахад, Баруун бүсэд 12.7 (7.2 хувь) мянган төгрөг, Хангайн бүсэд 11.7 (6.4 хувь) мянган төгрөг, Төвийн бүсэд 11.5 (6.6хувь ) мянган төгрөг, Зүүн бүсэд 12.8 (7.8%) мянган төгрөг, Улаанбаатар хотод 19.3 (9.7хувь)  мянган төгрөгөөр тус тус нэмэгджээ. 
57 өдөр
“Гишүүн чөлөөлөх хуулийн төсөл”
УИХ-ын дарга нь институцийн хувьд зөвхөн хурал зохион байгуулдаг “спикр” биш. Түүнд хуулиар бусадтай хуваалцахгүй олон эрх, үүрэг хамааруулдаг. Ийм учраас УИХ-ын даргад хуулийн дархлаа олгосон юм билээ. Гэтэл шинэ хуулиар түүнийг нь харгалзан үзэхгүйгээр  байр суурийг нь (институцийн хувьд) ганхуулах анхны алхам хийлээ. Хууль хэрэгжиж эхлэх гэж байгаатай холбогдуулан УИХ-ын даргыг огцруулах тогтоолын төсөл өргөн барихад гарын үсэг цуглуулна. Энэ тогтоолын төсөлд гарын үсэг зурсан гишүүнийг чөлөөлөгдсөн УИХ-ын даргын  оронд сонгодоггүй байх улс төрийн шинэ соёлыг бий болгох хэрэгтэй болов бололтой. Ийм ёс зүйн хязгаарлалт хийхгүй бол урьд өдөр нь “спикр”-ийг огцруулах тогтоолын төсөлд гарын үсэг зурчихаад, маргааш нь түүнийг чөлөөлөх тогтоолын төсөлд УИХ-ын даргын хувьд гарын үсэг зурах бусармаг үйлдэл гарч ирнэ.
60 өдөр
Гишүүний “мөнгө” гэсэн бохир тодотгол
Төсвийн тэнцвэржсэн орлогын 670 тэрбум нь уул уурхайгаас орсон байна. Харин 1,3 их наяд төгрөг буюу төсийн орлогын 70 орчим хувь нь бусад салбараас оржээ. Энэ нь сүүлийн 20 орчим жил үргэлжилсан төсийн орлогын өсөлт уул, уурхайн түүхий эд зэс, нүүрсний үнийн өсөлтөөс бүрддэг гэсэн  монголчуудын хэвшмэл ойлголтыг эвдсэн үйлдэл болжээ. Эдийн засгийн идэвхжил явсан нь энхүү өсөлтийн амин сүнс нь байсан гэнэ. "Нэмэгдсэн өртгийн албан татвар (НӨАТ)-ын буцаан олголтоор 2018 (2017) онд 600 гаруй мянган иргэн 78 тэрбум төгрөг авсан, харин 2019 (2018) онд 808 мянга гаруй иргэн 120 тэрбум төгрөг авна. Энэ бол эдийн засагт идвэхжил явагдсныг харуулах жишээ" хэмээн Сангийн сайд талбарлажээ.Тэр үнэн биз. Түүнээс гадна улсын төсөвт дарамт болж байсан өндөр хүүтэй, богино хугацаатай арилжааны зээлийг урт хугацаатай, бага хүүтэй зээлд шилжүүлж хэмнэлт гаргаж чадсан гэнэ. Улсын төсвийн зарлагыг энэ мэт олон хэлбэрээр хэмнэсэн, төсөвт тодотгол хийгээгүй. Төсөвт тодотгол хийгээгүй байх шийдэл нь салбар, сангуудыг анхнаасаа  тооцоо төлөвлөлтөө үнэн зөв хийхэд нөлөөлсөн гэж   Сангийн сайд нэмэлт тайлбар хийсэн байна. Хэмнэлт хийх нь хуримтлалтай болохын урьдчилсөн нөхцөл гэж үзэх явдал байдаг. Энэ өнцгөөс харвал эдийн засагт гарсан хэмнэлт, ирээдүйн хуримтлал бий болох суурь тавигдлаа гэсэн ойлголт олон нийтэд төрүүлэх нь ойлгомжтой.
64 өдөр
Гацаанаас гарц руу
Чуулган хуулийн төслийг хэлэлцэнэ гэж өнгөрсөн долоо хоногт дэмжсэн бөгөөд анхны хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр төрийн байгуулалтын байнгын хороонд шилжүүлсэн юм. Тус байнгын хороо баасан гариг (2019 оны нэгдүгээр сарын 11-нд)-ийн 23 цагт хэлэлцээд, энэ долоо хоногийн пүрэв гаригт чуулганд оруулахаар төлөвлөжээ. Төслийг хэлэлцэж байгаа байдлаас харвал гишүүдийн байр суурь харилцан адилгүй байна. Д. Хаянхярваа гишүүн “УИХ-ын даргыг чөлөөлчихөөд энэ хуулийг хүчингүй болгох хэрэгтэй”, Л. Оюун-Эрдэнэ гишүүн “ хууль батлагдахаас өмнө УИХ-ын дарга өргөдөл өгнө гэдэгт найдаж байна. Нэг хүнд зориулж хууль баталж болохгүй”, гэж хэлж байх жишээтэй. Харин гишүүн Ж. Мөнхбат “парламентын засаглалтай орны хувьд УИХ-ын дархлааг хадгалахын тулд УИХ-ын даргыг чөлөөлөх хүсэлтийг 39 гишүүн өргөн мэдүүлдэг, шийдвэрлэхдээ  3/2 буюу 51 гишүүний саналаар чөлөөлдөг заалт оруулах ёстой” гэж хэлж байна. Үүнээс өөр байр суурьтай гишүүд ч байгаа биз. Ерөнхйлөгчийн өргөн барьсан хуулийн төслийг  гишүүд УИХ-ыг гацаанаас гаргах нэг гарц мөн гэж үзсэн тул хэлэлцэн батлах магадлал өндөр байгаа бололтой.
68 өдөр
Тогтоол болон журам
Нийгмийн даатгалын сангаас 392,5 мянган хүн тэтгэвэр авдаг. Тэтгэвэр цаашаа цэргийн, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн  гээд салдаг. Харин ахмад насны тэтгэвэрийг 282,5 мянган иргэн авдаг. Тэдний 80 хувь нь бүрэн тэтгэвэрийн доод хэмжээ, 280 мянган төгрөг авдаг юм билээ. Арилжааны банкнуудаас 280 мянган төгрөгийн тэтгэвэртэй ахмад настны нэг сарын зээлд (70 хувьд) 196 мянган төгрөг ногдоно.  Ийм тэтгэвэртэй ахмад настан таван сарын хугацаатай зээл авлаа гэхэд, 980 мянган төгрөг болно.  Зээлийн хүүд  26 мянга 500 төгрөгийг шууд суулган авна. Харин гар дээр нь 953 мянга 500 зуун төгрөг очно. Зээл авсан таван сарын хугацаанд ахмад настан сар бүр банкнаас 84 мянган төгрөг авна. Ингэж өр , орлогын харьцааг 70:30 болжээ. Энэ бүхнийг энэд авч үзэж байгаа нь эрх бүхий албан тушаалтан  буюу төв банкныхан иргэдэд ташаа мэдээлэл тараасан гэж ойлгож болно.
71 өдөр
Төрийн албаны зөвлөлийн дарга томилогдохгүй сонгогдоно
УИХ-ын төрийн байгуулалтын байнгын хороо  2018 оны 12 дугаар сарын 25-нд энэ сонгон шалгаруулалтын журмыг баталжээ. ТАЗ-ийн  шинэ хуулиар таван гишүүний хоёрыг энэ журмаар сонгон шалгаруулна. Харин үлсэн гурван гишүүнийг “УИХ-ын Тамгын газар, Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар, Засгийн газрын ХЭГ”-аас тус бүр нэг нэг төлөөлөл оруулан бүрдүүлнэ. ТАЗ-ийн таван гишүүн хуралдаад дотроосоо  гурван жилийн хугацаатай дарга аа сонгоно. ТАЗ-ын даргыг Ерөнхийлөгч нэр дэвшүүлж, УИХ баталдаг байсан хуулийн хуучин заалтыг өөрчилсөн байна. Гишүүд дундаасаа дарга аа сонгож байгаа үйлдэл нь тухайн байгууллагыг хараат бусаар ажиллахад чухал нөлөө үзүүлнэ гэж үзжээ. 
78 өдөр
Шинэ жилийн үдэш
Ер нь өнгөрсөн зууны 30-аад онд  монголчууд  олон ээдрээтэй зүйлтэй нүүр тулгарчээ. Ялангуяа хувь хүний амьдралд хар толбо болон үлдсэн бараан үйл явдлыг мартаж болохгүй. Шинэ жил манай улсад нэвтрэн орж ирэх дээ хар бараан үйл явдалтай "нүүр тулсан" байх жишээтэй. Тодруулбал их зохиолч Дашдоржийн Нацагдорж (1906-1937 он) амьдралтай  холбон  авч үзье. Тэрбээр  1926- 1929 онд  Зөвлөлт холбоот улс (ОХУ) ХБНГУ-д суралцсан ардын хувьсгалын дараагийн анхны сэхээтнүүдийг нэг гэдгийг бид сайн мэднэ. Харин европоос тээж ирсэн ёолкийг тэрбээр 1931 оны 12 дугаар сарын 31-нд гэр бүл, найз нөхөдийн хүрээнд тэмдэглэжээ. Энэ үйл явдлын дараа баривчилган шоронд орсон байх жишээтэй. Бараан мөртэйч гэсэн энэ үйл явдал  1930-аад онд манай улсад шинэ жил тэмдэглэж эхэлсэн болохыг гэрчлэх баримт юм. Баримт цаашаа үргэлжилнэ.
82 өдөр
Малын өсөлтөд нөлөөлдөг ган зуд
Монгол мал сүүлийн жилүүдэд жилд дунчаар  5-6   саяар өсч байсан  гэж ойлгож бас  болно. Түүнийг урьд жилүүдийн малын тооллогын дүнгээс хараарай.  Тухайлбал 2015 онд 55 сая 957 мянга 600 толгой малтай  байсан аж. Харин  2016 онд 61 сая 549 мянга 236 толгой малтай болсон байна.  Малын цэвэр өсөлт нь тэр жил  таван сая 924 мянга 436 тоо, толгойд хүрчээ. Гэтэл 2018 оны мал тооллогын урьдчилсан дүн гарахад, 2017 оныхоос ердөө 244 мянгаар 700-аар мал өслөө. Өнгөрсөн жил хорогдсон мал (2 сая216 мянга 47), хүлээн авсан төл (2017 оныхоос 2 саяар дутуу) нийлээд  дөрвөн  сая гаруй байж болохоор байна. Хэрэв ийм хэмжээний мал хорогдож, цөөн төл хүлээж аваагүй цаг сайхан байсан бол монгол мал урьдын адил өсөх (5 саяар)  магадлал өндөр байсан аж. Зуны ган, өвлийн зуд  мал бага (244мянга 700)-аар  өсөхөд хүчтэй нөлөө үзүүлж байгааг эндээс  харж болох байна. Энэ бол мал аж ахуй байгалиас хараат хэвээрээ байгааг харуулсан бодитой тоон баримт.
85 өдөр
УИХ гишүүд бүгд бие даагчид болох уу
Монгол төрийн албан тушаалыг  60 тэрбум төгрөгөөр наймаалцахыг завдсан учир  УИХ-ын даргатай хариуцлага тооно гэж нэр бүхий гишүүд (33-ын бүлэг) хэлдэг. Ийм тодотголтой болсон хэсэг гишүүд нөгөө талаа ЖДҮ-ийн сангаас Засгийн газрын зарим гишүүн бага хүүтэй зээл авч жижиг, дунд үйлдвэрлэгчдийг хохироосон хэмээн хэлэх юм. Энэ байр суурин дээр нэгдсэн гишүүдийг (32-ын бүлэг) гэж нэрлэсэн байх жишээтэй. УИХ-ын даргыг ороогоод байгаа 60 тэрбумын тухай асуудал тодорхой нэр бүхий улс төрчдийн харилцан яриа, асууж, тодруулах хэлбэрээр бичигдсэн соронзон бичлэг нийтэд ил болсноос үүдэлтэй. Энэ бичлэг УИХ-ын 2016 оны ээлжит сонгууллийнн төгсгөлөөр зарим хэсэг нь нийгмийн сүлжээгээр цацагдаж эхэлсэн билээ. Улмаар  2017 оны Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн үеээр бүрэн эхээрээ нийгмийн сүлжээгээр тарсан байдаг. 
92 өдөр
Махны салбарын эерэг дүр төрх
Тус салбарынхан  2018 оны эхний 11 сарын байдлаар 43,2 мянган тн  мах экспортолжээ. Засгийн газрын  2016-2020 оны үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөрт мах, махан бүтээгдэхүүний экспортыг 50 мянган тн-д хүргэх зорилт тавьжээ . Энэ зорилтын хэрэгжилт оны эхний 11 сарын байдлаар 88 хувьтай байна. Харин 2018 оны эцэст бүрэн биелэх боломжтой гэж ХХААХҮЯ мэдээллээ. Махны экспортын орлого 104 сая ам.долларт хүрчээ. Махны экспортийн  хэмжээ өсч тавьсан зорилтод хүрэх нь. Энэ бол сайн мэдээ. Махны  гадаад зах зээлээ тэлэхийн тулд БНХАУ, ОХУ Вьетнам, Казакстан улсын өөр өөр бүс нутгуудтай  хэлцэл хийж хамрах хүрээг нь өргөжүүлэх  гэнэ Харин шинэ зах зээлд нэвтэрхийн тулд Саудын Араб, Хонконг, Узбекистан, Кувейт улстай яриа хэлэлцээр эхлүүлсэн гэж энэ салбарынхан ярьлаа. Энэ бол махны экспортын өнөөдрийн болон маргаашийн дүр төрх билээ. 
93 өдөр
Шахмал түлш 25 кг нь 3750 төгрөг
Шахмал түлш үйлдвэрлэгчид бүтээгдэхүүнээ    Сонгинохайран дүүргийн 7, 8 дугаар хороо болон утааны голомтод энэ жил туршилтаар борлуулж байгаа аж. Үлдвэрүүдийн  нийт хүчин чадал өдөрт 100 мянган тн түлш үйлдвэрлэх хэмжээнд байгаа гэнэ. Түүнийг 200 мянга болгосон тохиолдолд нийслэлийн айл өрх гал алдахгүй хэмжээнд хүрэх аж. Туршилт юм болохоор одоогоор шахмал түлшээр нийслэлийн гэр хороолол бүрэн хангагдаагүй байна. Шахмал түлш 25 кг уутай нь 3750 төгрөгөөр зарагдаж байгаа аж. Үйлдвэрлэгчид тоног төхөөрөмжөө тохируулж жигдрүүлэхээс гадна бүтээгдэхүүний нөөц бүрдүүлэх талаар үйл ажиллагаагаа чиглүүлж байгаа бололтой. Тэр бүхнийг  ирэх өвлийн билтгэл гэж тооцож болно.
95 өдөр
"Эко-Алтан заамар" компанийн уурхайд гүний усны шүүрлээс үүдэн нуралт осол гарчээ 33 минут
Алина Загитова дэлхийн аварга боллоо 40 минут
Баянзүрх дүүргийн ИТХ-ын дахин сонгуулийн санал хураалт эхэллээ 1 цаг
Мюллер “Оросын хэргийг” шалгаж дуусжээ 1 цаг
Улаанбаатарт 5-7 хэм дулаан 2 цаг
Сэвлэг үргээх болон үс засуулахад тохиромжгүй 2 цаг
Малчдын зөвлөгөөн Сантмаргаз сумаас эхлэв 11 цаг
"Хөдөлмөр эрхлэлтийн бодлого, хөтөлбөр-2019" мэргэшүүлэх сургалт болж байна 11 цаг
"Архидалт, авлигаас ангид байгууллага, хамт олон" болохыг уриалжээ 11 цаг
Багийн Засаг дарга нарыг 100 хувь унаажуулав 12 цаг
“Дэлхийн яруу найргийн өдөр”-т зориулж, "Уран жиргээ” наадам зохион байгууллаа 12 цаг
“Мэргэжил бүхэн сайхан” танилцах аяллыг зохион байгуулна 12 цаг
“Нарны охид” төсөл нээлтээ хийлээ 12 цаг
Гурван талт хэлэлцээр 85,9 хувьтай хэрэгжжээ 12 цаг
Усны зүй зохистой хэрэглээ бий болгохыг уриалав 12 цаг
Урлаг спортын их наадам Сэлэнгэ аймагт болж байна 12 цаг
БСШУСЯ 2019 оныг “Иргэний ёс зүйн боловсролын жил” болгон зарлав 13 цаг
Сэтгэцийн эмгэг 2020 онд 15 хувь нэмэгдэх магадлалтай 13 цаг
Ойрын өдрүүдэд цаг агаар тогтуун байна 14 цаг
Б.Явуухулангийн мэндэлсний 90 жилийн ойд зориулсан зохиолч уншигчдын уулзалт болов 14 цаг
Youtube
Ур чадварын тэмцээнийг "Траст Трейд" ХХК-ийн ажилтан манлайллаа 14 цаг
Усны тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийг өргөн барилаа 15 цаг
Оюутолгойн гэрээг шалгасан дүгнэлтээ ҮАБЗ-д хүргүүлжээ 16 цаг
УИХ ирэх долоо хоногт АТГ-ын удирдлагыг томилно 16 цаг
Татварын багц хуулийг батлав 16 цаг
Монголын хэвлэл мэдээллийн гэрэл зурагчдын хамтарсан “Mongolian press photo” үзэсгэлэн 16 цаг
Замын ослоор энэ долоо хоногт 10 хүний амь нас хохирчээ 16 цаг
"Гэрэлтүүл" аяны хоёр дахь тоглолт архигүй болно 16 цаг
Нарны болон хаврын баярыг 400 сая хүн тэмдэглэж байна 17 цаг
Өнөөдөр Наурызын баярын өдөр. Наурыз гэдэг нь иран хэлний Ноу-“Шинэ”, Руз-“Өдөр” гэдэг үгээс бүрдэж оны эхний өдрийг илэрхийлдэг гэнэ 17 цаг
Залуу яруу найрагчид франц, англи хэлээр шүлгээ уншив 17 цаг
Youtube
“Mongolia gold 2019” алтны салбарыг шинэ шатанд гаргана 17 цаг
Алтны татварыг 2.5 хувиар тогтоох хуулийн төслийг буцаав 17 цаг
Хүүхдийн шинэ кино удахгүй дэлгэцэнд гарна 17 цаг
Тайваньд сөнөөгч онгоц нийлүүлж болзошгүй байгаатай нь холбогдуулан мэдэгдэл хийжээ 17 цаг
Архангайн шигшээ баг Идэрчүүдийн гар бөмбөгийн аварга болов 17 цаг
Бэлгийн хүчирхийлэл, хүчингийн гэмт хэрэгтэй тэмцэхэд төрийн байгууллагын оролцоо чухал 17 цаг
Европын дипломат ажилтнуудыг Шинжаанд айлчлуулна 17 цаг
Орон нутгийн хөгжлийн санд иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлнэ 18 цаг
Төрийн хөрөнгөөр бараа ажил, үйлчилгээ худалдан авахад чанарыг голчилно 18 цаг
Алтанбулаг сумын нутаг дахь Хиагт гол хамгийн их бохирдолттой 18 цаг
Орон нутагт гэмтэл согогийн тусламж үйлчилгээг сайжруулна 18 цаг
Францын хос бүжгийн төрөлд тэргүүлж байна 18 цаг
Баян-Өлгий аймгийн ард иргэд Наурыз баярыг тэмдэглэж байна 18 цаг
“Эрүүл иргэн” аян зохион байгуулна 18 цаг
Хошууч генерал А.Ганбатыг ЗХЖШ-ын даргаар томилохыг дэмжлээ 18 цаг
Цэрэг-Спортын “Дөл” тэмцээнд 140 гаруй сурагч оролцов 18 цаг
Их аварга Хакүхо 13, Ичиножёо 12 даваатай башёг тэргүүлж байна 18 цаг
Баян-Өлгий аймгийн ард иргэд Наурыз баяраа тэмдэглэж байна 18 цаг
Сэлэнгэ аймгийн нийт иргэдийн 1.03 хувь нь казах үндэстэн 18 цаг
Хөнгөлөлттэй зээлийн үйлчилгээ Сэлэнгэ аймагт эхэллээ 18 цаг
Шинэ үеийнхэн Д.Нацагдоржийн нэрэмжит номын санд цугларлаа 18 цаг
Э.Макрон БНХАУ-ын даргатай уулзана 19 цаг
Ойн талаарх иргэдийн ойлголтыг танджээ 19 цаг
Монголын төр казах иргэдийн эрхийг хамгаалах бодлогоо тууштай хэрэгжүүлнэ 19 цаг
Г.Ханбүргэд сонгомол барилдаанаар мөнгөн медаль хүртлээ 19 цаг
Тэргүүний оюутнууд тэтгэлэгтэй дадлага хийж байна 19 цаг
Сумдыг боловсон хүчнээ нэмэгдүүлэхийг анхаарууллаа 19 цаг
Ховд аймгийн нийт хүн амын 12.8 хувийг казах үндэстэн эзэлдэг 19 цаг
Хятадад 4000 орчим хүнийг нүүлгэн шилжүүлжээ 19 цаг
Тэрүнофүжи, Роога А.Амарсанаатай түрүүлэхийн төлөө барилдана 19 цаг
Бразил хөлөг онгоц эсэргүүцэх пуужингийн туршилтыг явуулжээ 20 цаг
Өнөөдөр Монголын шигшээ БНАСАУ-ын багтай тоглоно 20 цаг
Архины хамаарал бүхий эрчүүдийг зөв хэвшилд уриалах "Итгэл хайрлая" хөтөлбөр хэрэгжиж эхэллээ 20 цаг
“Орон нутгийн батлан хамгаалалтад бидний оролцоо” сэдэвт сургалт хийлээ 20 цаг
Д.Рэгдэл: Англид хашааны цэцэрлэгээ хувингаар усалж байна 20 цаг
Трамп: Голаны өндөрлөгийг Израилийн газар нутгаар хүлээн зөвшөөрөх цаг нь болсон 20 цаг
БНСУ-ын дуучин Жун Жүн Ёныг баривчилжээ 20 цаг
"Түүх мартахгүй" кинонд Ю.Цэдэнбалын тухай өгүүлнэ 20 цаг
Монгол хүн сансарт ниссэний 38 жилийн ой тохиож байна 20 цаг
5 өдөр
Монгол хүүхдийн 92 хувь нь интернэт хэрэглэж байна
10 өдөр
Мэргэжлийн боксчин Н.Төгсцогт WBC-гийн аваргын бүсийн төлөө тоглоно
11 өдөр
Олимпын тэнгэрт Монгол Улсынхаа далбааг анх удаа мандуулсан тамирчид
12 өдөр
Энэтхэг Улс 2025 он гэхэд хүн амаараа дэлхийд тэргүүлэх нь
24 өдөр
МЭДЭГДЭЛ
24 өдөр
Эмэгтэйчүүд шатахуунаар биеэ үнэлж байна
59 өдөр
Монгол түмний Их баяр – “Цагаан сар”
70 өдөр
Маргааш Монгол Улсын шинэ Үндсэн хууль мэндэлсэн түүхт өдөр тохиож байна
87 өдөр
МОНГОЛ УЛС-2018 ОНД
100 өдөр
70 жилийн түүхтэй Монголын боксчдод гараагүй оргил үгүй
108 өдөр
Сүмогийн дэвжээнд 25 жил хатаагүй монгол хөлс амжилт дагуулсаар
113 өдөр
Тэнгэрийн суудалтай л даа уг нь, энэ яруу найрагчид чинь...?
124 өдөр
Бид хэзээ нүхэн жорлонгүй болох вэ?
138 өдөр
Бэлтэй компаниуд хувьцаа гаргаснаар иргэд хөрөнгөжинө
138 өдөр
Бугын толгойн гарам дээр 36-тай ирлээ, Баяр дүү........?
Монгол Улс, Улаанбаатар хот, Чингэлтэй дүүрэг, Б.Жигжиджавын гудамж-8, Индекс-15160, Ш/х-1514
Мэдээллийн МОНЦАМЭ агентлаг ©2018