Нобелийн шагналт эрдэмтний хувийн номын санг МУИС-д бэлэглэжээ

ТОЙМ
nandintsetseg@montsame.gov.mn
2019-01-26 22:59:51
NandiaMontsame

Улаанбаатар /МОНЦАМЭ/. Алдарт физикч, Нобелийн шагналт Ю.Швингерийн эхнэр 2000 онд МУИС-ийн захирал Ц.Ганцогт нөхрийнхөө номын санг хандивлах хүсэлт тавьжээ. Түүнээс хойш, XX зууны физикийн шинжлэх ухааны нөлөө бүхий эрдэмтдийн нэг байсан Юлиан Сеймур Швингерийн 2000 орчим номтой хувийн номын сан МУИС-ийн Шинжлэх ухааны сургуулийн Физикийн тэнхимд хадгалагдаж байна.

1994 онд Ю.Швингерийг нас барснаас хойш түүний эхнэр Кларисс Каррол "Ю.Швингерийн нэрэмжит физикийн судалгааны сан" байгуулж, хүүхэд залууст физикийн шинжлэх ухааныг сурталчлан таниулах, эрдэмтдийн судалгааны ажлыг ивээн тэтгэх, эрдэм шинжилгээний хурал, сургалт зохион байгуулах зэрэг олон ажил зохион байгуулжээ.

Кларисс Швингер 2000 онд МУИС-ийн захирал Ц.Ганцогт хандан, сангийнхаа нэрийн өмнөөс Монголын багш, оюутнуудад номын сан бэлэглэх хүсэлтээ илэрхийлжээ. Саналыг талархан хүлээн авснаар, АНУ-аас шуудангаар ирсэн олон хайрцаг номыг МУИС-ийн хичээлийн төв байрны 315 танхимд байрлуулжээ. Нэрт физикчийн цуглуулгад байсан, англи хэлээрх шинжлэх ухаан, танин мэдэхүйн 2000 орчим ном одоог хэр нь МУИС-ийн Шинжлэх ухааны сургуулийн Физикийн тэнхимд  хадгалагдаж байгаа юм. 

Нэрт эрдэмтний арвин их номын санг хүлээн авсан МУИС-ийн захирал Ц.Ганцог Кларисс Каррол Швингерт талархал илэрхийлж, монгол ноолууран хөнжил бэлэглэж байжээ. Хариуд нь, хатагтай Кларисс Швингер “2000 оны 9-р сарын 1. Хүндэт профессор Ганцог танаа. Би танаас хүлцэл өчих учиртай. Нийгмийн үүрэг хариуцлагын мэдрэмжийг сарниулсан маш олон үйл явдал өрнөсөн учир хожуу хариу бичлээ. Хөнжил хүлээн авсандаа баяртай байна. Магадгүй энэ миний харж байсан хамгийн сайхан хөнжил байх. Энэ өвөл зөөлөн дулаан хөнжлөө нөмрөөд амрахыг тэсэн ядан хүлээж байна. Гүнээ хүндэтгэсэн Кларисс Швингер” хэмээн захидал бичиж байжээ.

Кларисс Швингер нөхрөөсөө хойш 17 жил амьдрахдаа физикийн шинжлэх ухааныг хөгжүүлж, залуу үеийг сурган хүмүүжүүлэх нөхрийнхөө үйл хэргийг үргэлжлүүлсээр байжээ. Түүний үүсгэн байгуулсан сан физикийн шинжлэх ухааныг хөгжүүлэх үйлсэд нийт 5 сая ам.доллар зарцуулсан байдаг.

Нэрт эрдэмтний намтрыг сөхвөл, тэрбээр 1918 онд Нью-Йорк хотод еврей гаралтай польш цагаачдын гэр бүлд төржээ. Хүүхэд байхын л физикийн шинжлэх ухаанд сонирхолтой байсан Ю.Швингер 16 насандаа анхны эрдэм шинжилгээний ажлаа бичсэнээр дунд сургуулиас шууд Колумбын их сургуульд дэвшин суралцаж, 18 насандаа бакалаврын зэрэг хамгаалж, түүнээс гурван жилийн дараа буюу 21 насандаа физикийн шинжлэх ухааны докторын зэрэг хүртжээ.

Дэлхийн II дайны үед Ю.Швингер Чикагогийн их сургууль, Массачусетсийн технологийн их сургуулийн цацраг туяа, металлургийн лабораториудад ажиллаж АНУ-ын атомын бөмбөг хийх төсөлд хувь нэмрээ оруулжээ. Харин 1965 онд орчин үеийн эгэл бөөмийн физикийн тулгуур онол болох квант электродинамикийг үндэслэснийхээ төлөө алдарт физикч Р.Фейнман, С.Томонага нарын хамт Нобелийн шагнал хүртсэн юм. Сонирхуулахад, квант электродинамик шугаман бус онолд цахилгаан орны ачааллын хэмжигдэхүүнийг Швингерийн хязгаар хэмээн нэрлэдэг.

Пердьюгийн болон Харвадын их сургуулийн хүндэт доктор Ю.Швингер бүх насаа физикийн шинжлэх ухааныг хөгжүүлж, өөрийн мэдлэгээ залуу хойч үедээ өвлүүлэн үлдээх хүсэл зорилгодоо хөтлөгдөн амьдралынхаа ихэнх хугацааг сурган хүмүүжүүлэх үйлсэд зориулжээ. Түүний удирдлагад 70 гаруй судлаач докторын зэрэг хамгаалж, дөрвөн шавь нь Нобелийн шагнал хүртсэн байна. Ю.Швингер амьд ахуйдаа цөмийн физик, квант механик, эгэл бөөмсийн онол, цахилгаан, гравитаци зэрэг олон чиглэлээр 200 гаруй ном хэвлүүлсэн байдаг.

                                                                                                                                                                                Л.Нандинцэцэг

Холбоотой мэдээ