Адъяахүү.Б
adiyakhuu@montsame.mn
2025-09-19 07:33:39
2019 он: Тархины 10 нууцыг тайлсан нь
Хүмүүс бид бүхэн тархиныхаа ачаар дэлхий ертөнцийг танин мэддэг бөгөөд энэ эрхтнээс бүрэн хамааралтай амьдардаг билээ. Харин тархин доторх олон зүйл огторгуйн хар нүхний нэгэн адил нууцлаг хэвээр үлджээ. Энэхүү гайхамшигт эрхтний талаарх танин мэдэхүйн шинэ шинэ нээлтүүд жил бүр хийгдсээр байгаа билээ. Зөвхөн энэ онд гэхэд, үхлийн тухай бодлоос тархи өөрийгөө хэрхэн хамгаалдаг тухай, Антарктид тив рүү ганцаараа аялсан хүний тархины хэмжээ багассан тухай, тархины талыг нь тайраад авсан байхад үлдсэн тал нь бүтэн тархинаас дутуугүй ажилладаг гэх мэт олон зүйлийг нээн илрүүлсэн нь хүмүүсийг гайхшрууллаа. Энэ тухай АНУ-ын шинжлэх ухааны мэдээллийн LiveScience цахим хуудсанд Ясемин Саплакоглу-гийн бичиж нийтэлсэн сонирхолтой өгүүллийг орчуулан хүргэе. 
2083 өдөр
Орос-Украины “хийн дайн” дууслаа
Орос, Украин хоёр улс эвлэрлийн гэрээ байгуулсны дагуу “Газпром” компанийн эсрэг авсан монополийн эсрэг 7,4 тэрбум долларын хоригийг цуцаллаа. Түүнчлэн 1 дүгээр сарын 1-нээс эхлэн Оросын хийг Украины нутгаар дамжуулан тээвэрлэх /транзит/ тухай баримт бичгүүдэд 30-ны өдрийн орой талууд гарын үсэг зурсан байна. 
2083 өдөр
The New York Times: Оросын гипер зэвсэг ба зэвсэглэлээр хөөцөлдөх өрсөлдөөн
Америкийн пуужингийн довтолгооноос хамгаалах системд баригдалгүйгээр түүнийг хялбархнаар тойрон гарч чадах  дуунаас хэт хурдан /hypersonic/ зэвсгийг байрлуулж эхэлсэн гэдгээ Оросын зэвсэгт хүчний удирдлага баасан гарагт /12-р сарын 27/ мэдэгдлээ. Оросын энэ алхам нь цөмийн зэвсэгтэй хамгийн том хоёр гүрний хувьд зэвсэглэлээр хөөцөлдөх шинэ үе шатны эхлэл болж магадгүй гэсэн дүгнэлтийг Жулиан Барнс, Дэвид Сангер нар хийжээ. 
2083 өдөр
Импичмент буюу АН-ын хийсэн эрсдэлтэй алхам
Дональд Трамп өөрт нь итгэл үзүүлэх эсэх асуудалд /импичмент/ холбогдсон АНУ-ын түүхэн дэх гурав дахь Ерөнхийлөгч болж, гэм буруутай эсэхээ хууль тогтоогчдоор хэлэлцүүлэн шийдүүлэх гэж байна.  
2094 өдөр
Америкийн хориг “Умардын урсгал”-ыг тогтоож чадахгүй
Оросын “Газпром” компанийн захиалгаар “Умардын урсгал-2” хийн хоолойг барьж буй Швейцарийн Allseas Group компани бямба гарагт ажлаа зогсоосон тухайгаа мэдэгдлээ. Энэ төсөл дээр ажиллаж буй  компаниуд, хувь хүмүүсийн эсрэг хориг арга хэмжээ авах тухай зарлигт АНУ-ын Ерөнхийлөгч Д.Трамп гарын үсэг зурснаас хойш хэдхэн цагийн дараа швейцарьчууд дээрх шийдвэрийг гаргасан байна. Тодруулбал, Ерөнхийлөгч Трамп 2020 оны батлан хамгаалахын төсвийн тухай хуульд гарын үсэг зурсан бөгөөд уг баримт бичигт “Умардын урсгал-2” ба “Туркийн урсгал” хийн хоолой барих төслүүдийг хэрэгжүүлэхэд оролцож буй компаниудад хориг тавих тухай заалт орсон ажээ.
2095 өдөр
Орос-Беларусь: Хамтдаа мэт боловч яг цугтаа биш
В.Путин, А.Лукашенко хоёр Холбооны улс байгуулах тухай гэрээнд гарын үсэг зурсны 20 жилийн ойг тэмдэглэж байна. Гэхдээ Орос, Беларусь хоёр улс түүхийг өөр өөр өнцгөөс харж байгаагаас үүдэн маргаантай олон асуудал үүсч буй талаар Испанийн “El País” сонины сурвалжлагч Пилар Бонет өөрийн хийсэн дүгнэлтүүдийг уншигчидтайгаа хуваалцжээ. 
2102 өдөр
Худалдааны дайн түр зогссоноор Трамп ялсан уу эсвэл бууж өгсөн үү?
Дэлхийн эдийн засагт олон зуун тэрбум долларын хохирол учруулсан худалдааны дайнаа түр зогсоож, эвлэрэл тогтоохоор АНУ, Хятад хоёр шийдвэрлэжээ. Ерөнхийлөгч Дональд Трамп завсрын энэхүү мини-хэлцлийг ялалт гэж нэрлэж байгаа бол өрсөлдөгчид нь түүнийг “бууж өгсөн” гэж дүгнэлээ.
2102 өдөр
“Газпром” компани Алтайн маршрутаас "түр завсарлага" авсан нь
Алтайн хязгаараар дамжуулан Оросоос Хятад руу хийн хоолой тавих төлөвлөгөөнөөсөө “Газпром” түр хугацаанд татгалзаж, Монголоор дамжих урт маршрутыг илүүд үзэж байгаа бололтой. Уг чиглэлд хоолой тавихыг дэмжиж байгаагаа Монголын Ерөнхий сайд Москва хотноо ОХУ-ын удирдлага ба “Газпром”-ын захирлуудтай уулзах үеэрээ мэдэгдлээ. Шинжээчдийн тооцоолсноор, хийн хоолойн маршрутыг төлөвлөхөд 1-2 жил, хоолойг барихад 4-5 жилийн хугацаа шаардагдаж магадгүй бөгөөд энэ хугацаанд “Газпром” компани хийн нөөцийн асуудлаа шийдвэрлэж амжих болов уу. Энэ талаар Оросын “Коммерсантъ” сонины тусгай сурвалжлагч Татьяна Дятел-ийн бичсэн нийтлэлийг сонирхуулъя.
2115 өдөр
Зөрчил маргаантай хэдий ч НАТО-гийн эв нэгдэл хэвээрээ
Цэргийн эвсэл байгуулагдсаны тэгш ойг тохиолдуулан Лондонгийн ойролцоох хотод цугларсан НАТО-гийн гишүүн орнуудын удирдагчид нэлээд ширүүн маргалдсаны эцэст “тус эвсэл эв нэгдэлтэй байгаа” гэдгийг зарлан мэдэгдлээ. Тодруулбал, тэд Балтийн орнууд ба Польшийг хамгаалах төлөвлөгөөний талаарх маргаантай асуудлаа зохицуулж чаджээ. Энэ тухай ВВС агентлагийн тоймч Юри Вендик-ийн бичсэн нийтлэлийг сонирхуулъя.  
2115 өдөр
Орчин цагийн үлгэр жишээ хотыг Умард Солонгост босгосон нь
Орчин үеийн шинэ хот болох Самжиён-ыг нээх ёслолын ажиллагаа Умард Солонгост боллоо. Тус улсын эрх баригчид уг хотыг орчин үеийн соёл иргэншлийн үлгэр жишээ хот гэж тодорхойлж байгаа юм.
2116 өдөр
Зөвлөлт-Финийн дайн:Сталин зорилгодоо хүрч чадсан уу?
Одоогоос яг 80 жилийн өмнө буюу 1939 оны 11 дүгээр сарын 30-ны өдөр Зөвлөлт-Финландын дайн эхэлжээ. Уг цэргийн мөргөлдөөн дэгдэхийн өмнө хоёр тал газар нутаг солилцох асуудлаар нэлээд хугацаанд хэлэлцээ хийж байсан боловч үр дүнд хүрэлгүй дууссан юм. ЗХУ-д энэ дайн нь Германтай хийсэн дайны сүр дуулианд дарагдаад бараг дурсагддаггүй байсан бол өнөөгийн Орос улсад ч  мөн адил. Гэтэл Финландад энэ дайныг манайхаар бол Аугаа их Эх орны дайнтай зүйрлэдэг хэвээр байна гэж Оросын түүхч Евгений Антонюк Зөвлөлт-Финийн дайны тухай нийтлэлдээ бичжээ.  
2116 өдөр
Трамп, Орос, Хятад - Гренландад учирч буй 3 том аюул
Өөрийнх нь харьяа нутаг дэвсгэр болох Гренландын аюулгүй байдал нь терроризм, кибер гэмт хэргээс илүү ноцтой асуудал болж хувирсан тухай Данийн эрх баригчид анх удаагаа мэдэгдлээ.
2117 өдөр
Блүүмбэрг: Эрчим хүчний салбарын дүр зургийг “Сибирийн хүч” өөрчилнө
Орос улс эрчим хүчний бизнесээ дорно зүг рүү чиглүүлэн өөрчилж байна. Байгалийн хийн хамгийн том экспортлогч болох тус улс Сибириэс Хятадын хилийн чиглэлд асар том хийн хоолой барьж дуусгалаа. Энэ нь Хятадын эрчим хүчний хэмжээлшгүй их хэрэглээг хангах зорилготой юм. “Сибирийн хүч” гэдэг нэртэй уг хий дамжуулах хоолой нь Европын хийн зах зээлээс хамаарах хамаарлыг багасгах, эрчимтэй тэлж буй Азийн зах зээлд нэвтрэх зорилго бүхий Ерөнхийлөгч В.Путиний санаачилсан төслийн нэг хэсэг. Эрчим хүчний үйлдвэрлэл нь дотоодын хэрэглээгээ хангаж чадахгүй байгаа Хятад улсын хувьд шинэ хоолой нь нийлүүлэлтийн чухал эх үүсвэр болно. 
2122 өдөр
Хүнд сурталтнуудын диваажин-Брюссель
“Брюсселийн луу” буюу Европын Холбоо нь ямар ч гэм хоргүй тамагочи тоглоом шиг л санагдана. Гэтэл тус холбооны Брюссель дэх захиргааны аппаратад өнөөдөр 55 мянган хүн ажиллаж байна. Хүнд сурталт түшмэдийн хувьд диваажин нь болсон энэ газарт ажилладаг хүмүүс асар өндөр цалин авдаг ба тэдэнд өгөх мөнгийг хэн төлдөг вэ? гэдэг талаар www.rg-rb.de цахим хуудсанд Арсений Каматозовын бичсэн сонирхолтой нийтлэлийг толилуулж байна.  
2122 өдөр
Оросын нүүрсний орон зай тэлсээр
Орос улс нүүрсний нийлүүлэлтээ огцом нэмэгдүүлэхээр төлөвлөж байгаа нь бусад экспортлогч орнуудын хувьд нөхцөл байдлыг улам хүндрүүлнэ. Хямд үнийн болон логистикийн давуу талуудаа ашиглан Орос улс 2035 он гэхэд дэлхийн хамгийн том нүүрс экспортлогч болох төлөвтэй байна. Ийм дүгнэлтийг Австралийн “Сидней Морнинг Херальд” болон Польшийн “Gazeta Wyborcza” сонины тоймчид хийжээ.
2122 өдөр
Гүүгл компани квант компьютерын шинэ эринийг нээсэн нь
Гүүгл /Google/ компани квант компьютер дээр тооцоолол хийснээр ийм төрлийн компьютерийн шинэ эрин үеийг нээхэд тун ойртлоо. "Сонгодог” суперкомпьютероор 10 мянган жилийн хугацаанд хийнэ гэж эрдэмтдийн үзэж байсан тооцооллыг квант компьютер хэдхэн минутын дотор гүйцэтгэсэн байна. Гэхдээ маргааш гэхэд ийм компьютерийг  таны ширээн дээр авчраад тавина гэсэн үг биш ээ. Яагаад тэр билээ? Үүний учрыг Их Британийн “Nature” сэтгүүлд Элизабет Гибни (Elizabeth Gibney)-гийн бичсэн дорх нийтлэлийг уншсанаар мэдэх боломжтой.
2131 өдөр
Боломжийн хөгжиж буй Боливид “бослого” дэгдсэн шалтгаан
Боливи улсын эдийн засаг хямраагүй, тэр тусмаа Венесуэлийнх шиг хэмжээнд хүртэл хямралд ороогүй билээ. Улс орны дотоод хэрэгт гадныхан хөндлөнгөөс оролцож байна гэж хэлэхээргүй. Ерөнхийлөгч асан Эво Моралес АНУ болон гадаадын хөрөнгө оруулагчидтай харилцаагаа муутгаагүй, хэвийн байлгасаар ирсэн. Түүнээс гадна, Боливид хүчтэй сөрөг хүчин алга. Гэтэл Латин Америк дахь хамгийн тогтвортой бөгөөд амжилттай ажиллаж буй зүүний хүчний засгийн газруудын нэг нь гэнэтхэн нурж унасны шалтгаан юу вэ? Хамгийн гол шалтгааныг ганцхан өгүүлбэрээр дурдваас, Моралес ардчиллын хэм хэмжээг байнга зөрчиж, сонгуулийн дүнг будлиантуулсаар ирсэн явдлаас олон нийт нэгэнт залхаж, дургүйцлээ илэрхийлжээ. 
2135 өдөр
Орост нефтийн өөрийн өртөг 40 доллароос давсан нь хэр бодитой тоо вэ?
Орос улсад олборлож буй нефтийн өөрийн өртөг нь татварыг оролцуулан тооцоход 42-44 доллар/баррель болж байна. Ийм тооцоог Саудын Аравийн Saudi Aramco төрийн өмчийн компанийн захиалгаар шинжээчид хийжээ. Энэ нь Саудын Аравид олборлож буй түүхий газрын тосны өртгөөс даруй 2 дахин өндөр гэсэн үг юм. Ийм тооцоо үнэхээр бодитой юу, нефтийн үнэ 40 доллароос доошилбол нөхцөл байдал хэрхэн өөрчлөгдөх вэ? 
2136 өдөр
Парисын гэрээнээс гарснаар АНУ өөрөө илүү хохирно
2136 өдөр
Урсдаг шатаар уруудаж буй Венесуэль
Байгалийн асар их баялагтай хэрнээ түүнийгээ зарцуулах менежментийг буруу хийвэл тухайн улс хэчнээн баян чинээлэг байлаа ч гэсэн хэрхэн туйлдан доройтож болдгийн бодит жишээ бол Венесуэль улс юм. Энэ нь ашигт малтмалд дулдуйдан амьдардаг бусад улсын хувьд гашуун сургамж билээ.
2139 өдөр
ӨНӨӨДӨР: 38 дахь удаагийн “Номын баяр” эхэлнэ 33 минут
ХОВД: Цай чанах уламжлалт аргууд 6 цаг
ХОВД: Ахлах ангийн сурагчдын мэдээллийн технологийн тэмцээн энэ сард болно 8 цаг
ХОВД: Багш нар спортоор өрсөлдөнө 10 цаг
Архангай аймагт Хүүхдийн байгууллага, хөдөлгөөн үүсэж хөгжсөний зуун жилийн ойг тэмдэглэлээ 13 цаг
ДОРНОД: Бусан Их сургуулийн эмнэлэгтэй хамтын ажиллагаагаа өргөжүүллээ 13 цаг
ДОРНОД: Автомат станцаар хотын агаарын чанарыг хянана 13 цаг
БУЛГАН: Аймгийн засаг дарга Чехийн уран бүтээлч Петер Хераль Рабенштайныг хүлээн авч уулзлаа 14 цаг
Олон улсын хүүхдийн спортын XI наадамд Монгол Улсаас 125 тамирчин оролцоно 14 цаг
АРХАНГАЙ: “Хөгжилд тэмүүлсэн 100 жил” гэрэл зургийн үзэсгэлэн нээлээ 14 цаг
Л.Месси “Интер Майами”-тай байгуулсан гэрээгээ сунгана 14 цаг
“COP17” Цөлжилттэй тэмцэх талуудын 17 дугаар бага хурлыг Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэнд зохион байгуулна 14 цаг
УВС: Малчин сумын ЕБС-ийн номын санг тохижууллаа 14 цаг
ХОВД: Төрийн албаны eрөнхий шалгалт зургаан ээлжээр өрнөж байна 14 цаг
Даян дэлхийн ногоон хөгжлийн институтийн Азийн бүсийн дэд захирал Жасон Лиг хүлээн авч уулзлаа 15 цаг
Монгол Улсын 2026 оны төсвийн хүрээний мэдэгдлийг хоёр дахь хэлэлцүүлэгт шилжүүллээ 15 цаг
БУЛГАН: Төрийн албан хаагчдын нийгмийн асуудлыг дэмжиж байна 15 цаг
Францад жагсагчид, цагдаа нарын хооронд мөргөлдөөн болжээ 15 цаг
Том солир дэлхийн хажуугаар өнгөрчээ 15 цаг
ЗАВХАН: Цахим номын сангийн үйлчилгээг 3600 гаруй хүн авчээ 15 цаг
ТӨВ: Дуучин Х.Мөнхтүвшин Монгол Улсын Соёлын тэргүүний ажилтан цол тэмдгээ гардан авлаа 15 цаг
ХӨВСГӨЛ: Эрлийн ажиллагаанд 250 гаруй хүн оролцож байна 16 цаг
ЗАВХАН: Аймгийн төвийн шугам сүлжээний нэгдсэн бүртгэлийг хийнэ 16 цаг
“Jaguar Land Rover” үйлдвэрлэлээ гурав дахь долоо хоногтоо түр зогсооно 17 цаг
Европын Комиссоос Израилд санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэхээ зогсоожээ 17 цаг
ОРХОН: Зэс фестивалийн хүрээнд уул уурхайн газруудын үйл ажиллагаатай танилцлаа 17 цаг
Р.Хатанбаатар: Улсын Бага Хурал улс орныг тэс өөр тогтолцоонд шилжих үед ажилласнаараа онцгой ялгардаг 17 цаг
БУЛГАН: Монголын анхны сониныг Эрхүү хотод хэвлэж байжээ 17 цаг
ӨМНӨГОВЬ: Орон нутгийн төсвийн орлого 63.6 хувийн гүйцэтгэлтэй байна 17 цаг
ОРХОН: Эрдэнэт хотын 50 жилийн ойг угтан зарим гудамжийг нэрэмжит болголоо 17 цаг
Турк Улсын Засгийн газраас энэ жил 68 оюутанд тэтгэлэг олгожээ 17 цаг
Эрчим хүчний гудамжны авто замыг хэсэгчлэн хааж, өргөтгөж шинэчилнэ 18 цаг
ДАРХАН-УУЛ: Аймгийн хэмжээнд 60 хоршоо дөрвөн тэрбум төгрөгийн хөнгөлөлттэй зээлд хамрагджээ 19 цаг
БНСУ дахь Монгол сургуулийн наадам өргөн дэлгэр болов 19 цаг
Австрали улс хүлэмжийн хийн ялгарлыг 62-70 хувиар бууруулна 19 цаг
ӨМНӨГОВЬ: Бага ангийн сургалтын хөтөлбөрт эрүүл мэндийн хичээл оруулахаар төсөл боловсруулж байна 19 цаг
ФИФА-гаас клубүүдэд олгодог урамшуулал эрс нэмэгджээ 19 цаг
Монголыг оюун санааны төрсөн нутаг, хүн эрх чөлөөтэй цаг үеийн бэлгэ тэмдэг болгосон Шиба Рёотаро 19 цаг
Цуглуулагч Р.Отгонбаатарын “Монгол ном бичгийн соёл” үзэсгэлэн гарч байна 20 цаг
Монгол Улсын 2026 оны төсвийн төслийг хэлэлцэж байна 20 цаг
Умард Солонгосын 260 хүнтэй баг Азийн наадамд оролцоно 20 цаг
БНСУ руу “Ургацын баяр”-ын үеэр хийх нислэгээ төлөвлөж зорчихыг анхааруулав 20 цаг
Ши, Трамп нар АПЕК-ийн уулзалтад оролцоно 20 цаг
ДОРНОГОВЬ: Адуучны хийморь 20 цаг
Францын Засгийн газрын гишүүдэд "насан туршид нь" олгодог давуу эрхүүдийг цуцална 20 цаг
ДОРНОГОВЬ: “Үлэмжийн чанар” яруу найргийн наадмыг анх удаа зохион байгуулна 20 цаг
Хүннү хотын дэд бүтцийн бүтээн байгуулалтын ажил үргэлжилж байна 21 цаг
Багануурын батарей хуримтлуурын станц төвийн системд 48.7 сая кВт.цаг эрчим хүч нийлүүлээд байна 21 цаг
ӨМНӨГОВЬ: Иргэдийн цахим ур чадварыг нэмэгдүүлэх сургалтыг үе шаттай зохион байгуулна 21 цаг
НҮБ-ын төсвийг хэлэлцэж дуусжээ 21 цаг
Холбооны нөөцийн сан бодлогын хүүгээ бууруулжээ 22 цаг
Чөлөөт бөхийн ДАШТ-ээс Т.Энхжин хүрэл медаль хүртэв 22 цаг
ТӨВ: Төрийн албаны нөөц бүрдүүлэх ерөнхий шалгалтын эхний өдөр 16 иргэн тэнцлээ 22 цаг
ӨМНӨГОВЬ: Төрийн албаны III улирлын шалгалтад 18 иргэн тэнцжээ 23 цаг
Дэлхийн чансааг тэргүүлэгч А.Соболенко Хятадын нээлттэй тэмцээнийг өнжинө 23 цаг
БАЯНХОНГОР: Хүрээмарал суманд 3.5 магнитудын хүчтэй газар хөдлөв 23 цаг
ӨНӨӨДӨР: Монгол анагаах ухааны эмч нар Чингэлтэй дүүргийн Эрүүл мэндийн төвд үнэ төлбөргүй үзлэг хийнэ 1 өдөр
СҮХБААТАР: Штабын шинэ байр, спорт заалтай боллоо 1 өдөр
СҮХБААТАР: БНСУ-ын нүдний эмч нар Эрдэнэцагаан суманд ажиллаж байна 1 өдөр
ДАРХАН-УУЛ: Теле камерын хяналтын нэгдсэн дэд төвийг ашиглалтад оруулав 1 өдөр
ЗАВХАН: Сүүлийн таван жилд хур тунадас багасжээ 1 өдөр
ТОДРУУЛГА: “Цөлжилттэй тэмцэх” талуудын 17 дугаар бага хурал 2026 оны наймдугаар сард болно 1 өдөр
Монголын Эмнести Интернэшнл байгууллагаас газар чөлөөлөлттэй холбоотой УИХ-ын гишүүдэд баримт бичиг хүргүүлжээ 1 өдөр
Бөөрөлжүүтийн цахилгаан станцын II блокийг 12-р сард ашиглалтад оруулна 1 өдөр
ХӨВСГӨЛ: Монголын хамгийн богино гол-Хар усны рашаан 1 өдөр
Японы Засгийн газар Палестиныг хүлээн зөвшөөрөхөө хойшлуулжээ 1 өдөр
Газын зурваст геноцид үйлдэж байна гэж НҮБ-ын комисс мэдэгджээ 1 өдөр
ЗАВХАН: Тэс үүлдрийн 100-гаад мянган цөм сүрэг бий 1 өдөр
Мэдээллийн технологийн үйлдвэрлэлийг дэмжих виртуал бүс байгуулна 1 өдөр
Монгол, Саудын Арабын хооронд шууд нислэгтэй болно 1 өдөр
Монгол Улс, Улаанбаатар хот, Чингэлтэй дүүрэг, Б.Жигжиджавын гудамж-8, Индекс-15160, Ш/х-1514, info@montsame.gov.mn
Мэдээллийн МОНЦАМЭ агентлаг ©2025