Адъяахүү.Б
adiyakhuu@montsame.mn
2025-11-10 19:08:06
А.Лукашенког явуулахыг барууныхан хүсэхгүй байгаагийн учир
Өнгөрсөн долоо хоногийн баасан гарагт Европын Холбооны гишүүн орнуудын Гадаад хэргийн сайд нар Беларусийн эсрэг хориг арга хэмжээ авахаар тохиролцлоо. Уг хориг нь зөвхөн хувь хүмүүсийн эсрэг чиглэсэн байх бөгөөд өөрөөр хэлбэл, Беларусийн зарим албан тушаалтнуудын хар жагсаалтыг дахин гаргана гэсэн үг. Польшийн Гадаад хэргийн сайд Яцек Чапутович-ийн хэлснээр “хоригийг жирийн ард иргэдийн амьдралд цохилт болгож хувиргахгүйн” үүднээс дээрх шийдвэрийг гаргажээ. Энэ талаар Оросын улс төр судлаач, нийтлэлч Ирина Алкснис-ийн бичсэн нийтлэлийг толилуулъя.  
1909 өдөр
Түүхэн дэх хамгийн аймшигтай /цөмийн бус/ 5 дэлбэрэлт
Бейрут хотын боомтод болсон дэлбэрэлтэд өртөн 150 гаруй хүн амиа алдаж, хэдэн зуун мянган хүн орох оронгүй боллоо. Дэлбэрэлтийн цар хүрээ, учруулсан хохирол нь дэлхийн олон нийтийг цочроож, атомын бөмбөг дэлбэрсэн байж магадгүй гэх цуу яриа хүртэл дэгджээ. Гэнэтийн их гай зовлонг даван туулахад нь Ливаны ард түмэнд дэлхий даяараа тусалсаар байна. Дэлбэрэлтийн шалтгааныг мөрдөн шалгах ажиллагаа үргэлжилж байгаа бөгөөд эрх баригчдын үзэж байгаагаар, ажил хариуцсан хүмүүсийн цалгар назгай, хайнга хандлага нь ийм эмгэнэлт явдалд хүргэж, Ливаны нийслэл хотыг эвдлэн нураалаа. 
1917 өдөр
Nikkei Asian Review: Доллароос татгалзсан Хятад, Орос хоёр санхүүгийн холбоо байгуулна
Сүүлийн хэдхэн жилийн дотор ОХУ болон БНХАУ хоёр талын худалдааны төлбөр тооцоонд долларыг ашиглахаа эрс багасгажээ. 2020 оны эхний улиралд хоёр улсын нийт худалдааны бараа эргэлтэд доллароор хийсэн арилжааны хэлцлүүдийн эзлэх дүн  анх удаагаа 50 хувиас доошилсныг Оросын Төв банк ба Холбооны гаалийн албаны дүн мэдээ харуулж байна. Доллароос татгалзахад чиглэсэн Орос-Хятадын хамтын чармайлт нь одоо “эргэлтийн цэг”-тээ ойртож байгаа бөгөөд ингэснээр хоёр улсын хооронд “санхүүгийн альянс” үүсч магадгүй гэж англи хэлээр хэвлэгдэн гардаг Японы “Nikkei Asian Review” сэтгүүлд дүгнэн бичсэнийг орчуулан хүргэе.     
1918 өдөр
Меркелийг залгамжлагчийн нэр цар тахлын үеэр тодорсон нь
Коронавирусний цар тахал нь албан тушаалаа шилжүүлэн өгөхөөр зэхэж буй Ангела Меркелийг залгамжлах шинэ хүний нэрийг тодруулж өглөө. Энэ бол Христосын Ардчилсан холбоо/Христосын Нийгмийн холбоо эрх баригч эвсэл дэх /цаашид ХАХ/ХНХ гэх/ ХНХ-ны дарга бөгөөд Бавари мужийн Ерөнхий сайд Маркус Зёдер юм. Харин тэрбээр төрөлх Баваригаасаа явахгүй гэж мэдэгдсээр байгаа боловч түүний энэ үгэнд хүмүүс төдийлөн үнэмшихгүй байна.
1920 өдөр
Ангела Меркелийг шийтгэсэн нь буюу Америкийн цэргийг гаргах шийдвэр
Америкийн цэргийг Германаас гаргах үйл явц хэдэн жилийн турш үргэлжилж, үүнд олон тэрбум долларын зардал чирэгдэл гарах нь. Харин А.Меркелийг шийтгэхийн тулд ийм зардал гаргахаас буцахгүй гэдгээ Вашингтоны засаг захиргаа ил шулуухан хэлж байна. 
1922 өдөр
Дэлхий дээрх “хиймэл нар”- эрчим хүчний ширгэшгүй ундарга
Францын өмнөд нутгийн Марсель хотоос 65 км-ийн зайд орших “Кадараш” эрдэм шинжилгээ-судалгааны төвд дэлхийд анхных болох ITER /International Thermonuclear Experimental Reactor/ гэдэг халуун цөмийн туршилтын реакторыг барих ажил эхэллээ. Нээлтийн ёслолд Ерөнхийлөгч Эммануэль Макрон оролцож, “Оддын дайн” киноны хөгжим эгшиглэжээ.
1923 өдөр
Иракийн цэрэг Кувейтэд халдан довтолсон нь. Үйл явдлын товчоон /1990-1991/
Одоогоос яг 30 жилийн буюу 1990 оны 8 дугаар сарын 2-нд Иракийн арми Кувейт рүү гэнэт халдан довтолж, Кувейтийн нутаг дэвсгэрийн ихэнх хэсгийг эзлэн авсан билээ. Дэлхийн бараг бүх улс орон Багдадын түрэмгийллийг эрс буруушааж, НҮБ олон удаа тогтоол гаргаж, цэргээ нэн даруй Кувейтээс татан гаргахыг Иракаас шаардав.  Улмаар АНУ-ын тэргүүлсэн олон улсын эвслийн цэргийн хүчин “Цөлийн шуурга” байлдааны ажиллагаа явуулж, Иракийн цэргийг Кувейтээс хөөн гаргасан билээ. Персийн булангийн I дайн гэгддэг уг зэвсэгт мөргөлдөөний уг шалтгаан, түүний өрнөлийн тухайд он цагийн дарааллаар Оросын ria.ru цахим хуудсанд товчхон өгүүлснийг толилуулъя.  
1925 өдөр
Сибирийн дулаарал дэлхийг түгшээнэ
Оросын Сибирьт дэгдсэн ойн их түймэр дэлхийн хэвлэлүүдийн анхаарлын төвд орж, ноцтой асуудал болон хувирчээ. Испанийн “La Vanguardia” сонинд бичсэнээр, Сибирийн бүс нутагт удаан хугацаагаар хэт халж байгаа нь ойн түймэр дэгдээснээс гадна мөнх цэвдгийг хайлуулсаар байна. Энэ нь Орос улс төдийгүй дэлхий дахинд маш ноцтой уршиг тарих болно. Тэр тусмаа хойд хэсгээрээ Сибирийн их тайгын төгсгөл болж, өмнөд хэсгээрээ Төв Азийн хээр цөлийн эхлэл болж байдаг Монгол орны ойн сан, байгаль цаг уурт нөлөөлөхгүй гэх аргагүй. Үүнээс үүдэн Сибирийн дулаарлын талаар “La Vanguardia” болон Францын “Le Monde” сонины нийтлэлчид сэтгэл түгшин бичсэнийг тоймлон хүргэж байна. 
1928 өдөр
Туршилтын сүүлчийн шат буюу вакцины төлөөх өрсөлдөөн ширүүссэн нь
Цар тахлын оргил үе эхлээгүй бөгөөд коронавирусний халдварын хоёрдахь давлагаа дэгдэнэ гэдгийг ДЭМБ анхааруулсаар атал  ард иргэд хөл хорионоос залхаж, олон улс оронд хорио цээрийн дэглэмээ сулруулсаар байна. Үүний улмаас халдвар авсан, нас барсан өвчтөнүүдийн тоо өссөөр байгаа ийм эгзэгтэй үед хүмүүсийг хэвийн амьдралд нь буцааж оруулж чадах цорын ганц хэрэгсэл бол вакцин юм.
1930 өдөр
Бүслэгдсэн атлаа ялалт байгуулсан Катар
Катарын эсрэг бүслэлт үргэлжилсээр одоо 4 дэх жилдээ орж байна. Персийн булангийн арабын улсуудын хамтын ажиллагааны зөвлөлийн гишүүн орнуудын дунд хагарал үүсгэсэн энэ бүслэлтийн ажиллагаа нь бүслэгч улсуудын хүсч байсан үр дүнд хүрсэнгүй. Өнөөдөр Катар улс бүслэлт эхэлж байх үеийнхээс илүү хүчирхэг болсон тухай Ливаны “Al Modon” сонинд бичжээ.
1972 өдөр
Крио-ЭМ буюу уураг судлалд гарсан “хувьсгал”
Молекул дүрслэлийг бий болгох зорилгоор зарчмын хувьд цоо шинэ гэгддэг криогенийн цахилгаан микроскопын аргыг /Cryogenic Electron Microscopy буюу cryo-EM/ улам боловсронгуй болгон хэрэглэсний ачаар бид анх удаагаа уургийн тодорхой атомуудыг нэг бүрчлэн харах боломжтой боллоо. Энэ тухай Их Британийн “Nature” сэтгүүлд нийтлэлч Юэн Кэллоуэй (Ewen Callaway) бичсэнийг орчуулан хүргэе.
1979 өдөр
Хийн хоолой бол хий мөрөөдөл биш
Оросоос Хятад руу хий дамжуулах хоолойг Монголын нутгаар дайруулах тухай асуудал яригдаад 20 гаруй жилийн нүүр үзэж байна. Өнгөрсөн хугацаанд болсон Монгол-Орос болон Монгол-Орос-Хятадын өндөр дээд хэмжээний уулзалт бүрийн үеэр уг асуудлыг хөндсөөр ирсэн ба сүүлдээ талуудын яриа хэлэлцээг “чимэглэдэг”, түүнд “хачир” нэмдэг сэдэв болж хувираад байв.Харин өнгөрсөн оны 9 дүгээр сараас хойш хийн хоолой барих асуудал бодитой төсөл болон хэрэгжих нь гэсэн найдвар төрж эхэллээ.
1981 өдөр
Анивчдаг дэлгэц буюу “Альцгеймер”-ийг эмчлэх шинэ арга
Судлаач Ли Хуэй Цай анивчиж буй дэлгэцийн өмнө өдөр бүр бясалгал үйлдэнэ. Гэрэл анивчихтай зэрэгцэн огцом чанга дуу чимээ гарах бөгөөд энэ нь Испанийн фламенко бүжгийг бүжиж буй эмэгтэйн тоглодог кастаньет гэдэг хөгжмийн зэмсгээс ялгардаг авиатай төстэй боловч түүнээс хамаагүй илүү чанга юм. Дашрамд хэлэхэд, гэрэл ба авианы хэмнэл нь цэнгэн наадахад огтхон ч тохиромжгүй.
1983 өдөр
Foreign Policy: Цар тахлын дараах хүйтэн дайны явцад америкчууд Европыг алдана
АНУ, Хятад хоёрын сөргөлдөөн улам даамжирч буй энэ үед Европ тивийнхэн хэнийх нь талд орох вэ гэдгээ шийдэж ядан байгаа, гэхдээ Америкийн талд орох нь юу л бол хэмээн дорх нийтлэлийг бичсэн судлаач Ноа Баркин эргэлзэж байна. Германы Маршаллын санд зочин судлаачаар ажиллаж буй тэрбээр эргэлзэх болсон шалтгаанаа тайлбарлахдаа Герман, Их Британи, Франц, Италид явуулсан санал асуулгуудын дүнг иш татжээ. Байдлыг ажвал, АНУ-ыг дэмжигчид Европт цөөрч, Хятадыг дэмжигчдийн тоо эрс өсч буй нь илт харагдана.
1986 өдөр
Арктикийн төлөөх аниргүй тулаан
Өдгөө дэлхий дахинаараа Ойрхи Дорнодын бүс нутагт болж буй үйл явдалд анхаарлаа хандуулан сатаарах зуур манай гарагийн өөр нэгэн бүс нутагт баялгийн төлөөх далд тэмцэл хэдийнэ эхэлжээ. Хойд туйл буюу Арктикт байгалийн хий, газрын тосны асар их нөөц байгаа нь тодорхой болсны дараа том, жижиг орнуудын стратегийн ашиг сонирхол хоорондоо илт “огтлолцох” болов. Тэр дундаа их гүрнүүд Арктикийн орон зайг хуваан эзэмшихээр далдуур нухацтай бэлтгэж байгаа бололтой.
1987 өдөр
Арктикийн төлөөх Америк-Оросын өрсөлдөөн ширүүссэн нь
Арктик дахь Орос, Америк хоёрын өрсөлдөөн улам даамжирч, шинэ шатанд гарлаа. Үүнтэй холбоотойгоор Оросын тал АНУ-д хандан бодлогогүй алхам хийхгүй байхыг анхааруулсан байна. Америкийн тэнгисийн цэргийн хүчин усан замаар чөлөөтэй зорчих эрхийг хангах ажиллагаа явуулахаар бэлтгэж байгаа нь Оросын эдийн засгийн ашиг сонирхол, үндэсний аюулгүй байдалд заналхийлэх болно. Америкийн хөлөг онгоцууд саяхнаас Баренцын тэнгист эргүүл хийж эхэлсэн ба хүйтэн дайн дууссанаас хойших хугацаанд АНУ болон түүний НАТО-гийн холбоотнууд ийм өргөн хэмжээнд сүр хүчийг үзүүлж байгаагүй тухай Хятадын sohu.com цахим хуудсанд дүгнэн бичжээ.  
1987 өдөр
The New York Times: Турк улс Ливид гол тоглогч болсон нь
Туркийн дэмжлэгтэйгээр Ливийн засгийн газрын явуулсан байлдааны ажиллагаа амжилттай болсны дараа тус улсад үүссэн нөхцөл байдлын талаар “Нью-Йорк таймс” сонинд бичжээ. Нийтлэлийг бичсэн Деклан Уолш-ийн үзэж байгаагаар, Анкарагийн амжилт нь хээрийн цэргийн командлагч Халифа Хафтарыг дэмжиж буй Орос, АНЭУ хоёрыг хүнд байдалд оруулсан байна
1993 өдөр
The Scientist: Хүний биеийн анатомийн 6 шинэ нээлт
Сүүлийн 10 жилд эрдэмтэд анатомийн салбарт хэд хэдэн нээлт хийсэн нь анагаахын шинжлэх ухааны энэ салбарыг өөр өнцгөөс цоо шинээр харахад хүргэлээ. Микроскопийн болон хийсвэрлэн төсөөлөх /визуализаци/ аргуудыг ашиглан эрдэмтэд хүний биеийн шинэ хэсгүүдийг нээснээр олны дунд тархсан зарим төөрөгдлийг залруулж байна. 
1999 өдөр
“Ард түмний зарц” В.Зеленский амласандаа хүрсэн үү?
Ард түмнийхээ асар их итгэлийг хүлээсэн Владимир Зеленский яг нэг жилийн өмнө Ерөнхийлөгчийн тангараг өргөснөөр Украин улсыг удирдаж эхэлсэн билээ. Сонгуулийн санал хураалтын II шатанд тэрбээр сонгогчдын 73 хувийн саналыг авч ялалт байгуулсан юм. 
1999 өдөр
Титэм вирусний улмаас түр мартагдсан 5 чухал асуудал
Хүн төрөлхтөний өмнө тулгарч буй олон чухал асуудлууд коронавирусний цар тахлын дуулианд бүдгэрэн дарагдсаар байна. Гэхдээ эдгээр асуудлыг эрт орой хэзээ нэгэн цагт шийдэхээс өөр аргагүй билээ. 
2001 өдөр
СЭЛЭНГЭ: Нийт мэргэшсэн нягтлан бодогчдын 70 хувь нь төрийн байгууллагад ажиллаж байна 1 цаг
ЗАВХАН: Хун шувууг Дөргөн сум руу хүргэжээ 1 цаг
ЗАВХАН: Нэгдсэн эмнэлгээс эрт илрүүлгийн багц үйлчилгээг хийж байна 1 цаг
Фрида Калогийн бүтээл 60 сая ам.доллароор зарагдах төлөвтэй байна 1 цаг
Олон улсын таеквондогийн “Эхлэл кап” тэмцээнийг 20 дахь жилдээ зохион байгууллаа 2 цаг
"CELAC-EU" дээд хэмжээний уулзалтаас хамтарсан мэдэгдэл гаргажээ 2 цаг
Хятадын нисэх онгоц тээгч гурав дахь хөлөг онгоцыг зэвсэглэлд хүлээлгэн өгчээ 2 цаг
ТБХ: Ирэх оны төсвийн тухай хуулийн төслүүдийн гурав дахь хэлэлцүүлгийг дахин хийв 2 цаг
СҮХБААТАР: Төрийн байгууллагын архив, албан хэрэг хөтлөлтийн улсын үзлэг болж байна 2 цаг
Метро төсөлд хамтран ажиллахаар санал солилцлоо 3 цаг
БУЛГАН: Хадлан, тэжээлийн бэлтгэлийг 77.3 хувиар хангажээ 3 цаг
ОРХОН: Засаг дарга Б.Зоригтбаяр нэг жилийн хугацаанд хийж хэрэгжүүлсэн ажлаа танилцууллаа 3 цаг
СҮХБААТАР: “Эхлэл кап” 20 дахь удаагийн нээлттэй тэмцээн боллоо 3 цаг
ӨВӨРХАНГАЙ: Төрийн албан хаагчдын дунд цомхотгол хийхгүй гэв 3 цаг
БАЯНХОНГОР: Ундны ус, хог хаягдлын асуудлаа бүрэн шийджээ 3 цаг
Монгол, Хятад, Орос гурван улсын аялал жуулчлалын сайд нарын есдүгээр хуралдаан боллоо 3 цаг
УВС: 112 төрлийн шинжилгээ хийх боломжтой MRI аппарат суурилууллаа 3 цаг
ОРХОН: Зөвлөлийн гишүүдийг шинэчлэн баталлаа 3 цаг
СЭЛЭНГЭ: Хамтарсан баг 273 хүүхдэд хүүхэд хамгааллын үйлчилгээ хүргэжээ 4 цаг
Чулуун нүүрсний экспорт 1.4 хувиар багаслаа 4 цаг
Б.Арьяа: Монгол хүний насжилтын онцлогийг тодорхойлох асуудлыг 1930-аад оны хэлмэгдүүлэлт төвөгтэй болгосон 4 цаг
Виз сунгах үйлчилгээг isf.mn системд шилжүүллээ 4 цаг
Хиймэл оюуны дэвшлийг зарим ажлын байранд ашиглана 4 цаг
ЗАВХАН: Нэг их эмчид ногдох хүний тоогоор 10-т эрэмбэлэгдэж байна 4 цаг
МАН: Хөгжлийн хөтөлбөрийг үр дүнд суурилсан арга аргачлалд суурилж хэрэгжүүлнэ 5 цаг
АН: Таван жилийн төлөвлөгөө мөрөөдлийн жагсаалт байх ёсгүй 5 цаг
ДАРХАН-УУЛ: Хулсаар хийж, мөнгөөр бөгжилсөн лимбийг 1950-иад онд бүтээжээ 6 цаг
СЭЛЭНГЭ: Сурагчид Азийн аваргаас алт, мөнгөн медаль хүртжээ 6 цаг
ГОВЬ-АЛТАЙ: “Жангар” музейн үзмэрийн 40 гаруй хувийг тоолжээ 6 цаг
Хятадын тал чипний экспортын хязгаарлалтаа цуцалжээ 6 цаг
Гадаадын 160 улстай худалдаа хийв 6 цаг
“Silk Way Star” шоуны оролцогчид мартагдашгүй үзүүлбэр үзүүллээ 6 цаг
ХӨВСГӨЛ: Тариалан суманд 7 МВт-ын дулааны станц барьж байна 7 цаг
Бразилын Гран-Прид Л.Норрис түрүүлжээ 7 цаг
ВВС агентлагийн удирдлага огцорчээ 7 цаг
“Монгол Улсыг 2026–2030 онд хөгжүүлэх таван жилийн үндсэн чиглэл”-ийг танилцууллаа 7 цаг
Консулын үйлчилгээ хүргэв 7 цаг
ДАРХАН-УУЛ: ”IELTS-100” хөтөлбөрийг хоёр дахь жилдээ хэрэгжүүлж эхэллээ 7 цаг
БУЛГАН: Хөтөч, тайлбарлагч бэлтгэх сургалтад 50 гаруй иргэн хамрагдлаа 7 цаг
Х.Нямбаатар: 2028 он хүртэл 102 км үерийн далан барина 7 цаг
Гандантэгчэнлин хийдийн тэргүүн их хамба Д.Жавзандорж “Насны авшиг” хайрлана 7 цаг
Авто машины хийлдэггүй дугуйг туршиж эхэлжээ 7 цаг
АНУ-д өдөрт 2000 гаруй нислэг цуцлагджээ 7 цаг
Ахмад жүдочид 13 медальтай эх орондоо ирнэ 7 цаг
ХӨВСГӨЛ: Номын сан "Гэр бүлийн уншлагын танхим"-тай боллоо 7 цаг
Төрийн үйлчилгээний 90 хувийг цахимаар авах нөхцөл бүрдүүлнэ 8 цаг
Чөлөөтийнхөн Нью-Йоркт медалийн хур буулгав 8 цаг
Л.Туруунаа пара жүдогийн Азийн аварга болжээ 8 цаг
Самбочид ДАШТ-ээс хоёр алт, таван хүрэл медаль хүртлээ 8 цаг
ӨВӨРХАНГАЙ: “Заан залуудай” номын ертөнцөөр аялах хэлэлцүүлэг хийлээ 9 цаг
108 дугаар цэцэрлэгийн барилга угсралтын ажил дуусжээ 9 цаг
Хөрш орнуудаас ирсэн жуулчны тоо 80 хувиар нэмэгджээ 9 цаг
ХОВД: 13 үе дамжсан товшуур хөгжим 9 цаг
Японд хүчтэй газар хөдөлж болзошгүйг анхааруулжээ 9 цаг
ХОВД: 200 гаруй жилийн түүхтэй цуур хөгжим 9 цаг
БАЯНХОНГОР: Мотоциклийн хөдөлгөөнийг түр хугацаанд хориглов 9 цаг
Шатдауны асуудлаар тохиролцоонд хүрчээ 9 цаг
АРХАНГАЙ: Портеж хөтөлбөрийн үндэсний сургагч багш бэлтгэлээ 10 цаг
Ихэнх нутгаар цаг агаар тогтуун, нутгийн зүүн хэсгээр хүйтэн байна 11 цаг
ӨНӨӨДӨР: П.Цэгмидийн "Би" үзэсгэлэн гарч байна 12 цаг
Энэ 7 хоногт Монгол Улсад 13 цаг
“Монгол Улсыг 2026-2030 онд хөгжүүлэх таван жилийн үндсэн чиглэл”-ийг танилцууллаа 22 цаг
Хангай, Хөвсгөлийн уулархаг нутаг, Идэр, Тэс голын хөндийгөөр шөнөдөө -28 градус хүрнэ 1 өдөр
ОРХОН: Батлан хамгаалахын сайд Д.Батлут Зэвсэгт хүчний 186 дугаар ангийн үйл ажиллагаатай танилцлаа 1 өдөр
Л.Месси түүхэн дээд амжилт тогтоолоо 1 өдөр
Оросын эсрэг 20 дахь багц хоригийг хэлэлцэж эхэлжээ 1 өдөр
Гретцкигийн дахин нэг дээд амжилтыг Овечкин эвдэх боломжтой гэв 1 өдөр
45 ДАХЬ ДОЛОО ХОНОГ: Нью-Йоркийн даргаар анх удаа мусульман шашинтан сонгогдлоо 1 өдөр
"CELAC-EU" дээд түвшний уулзалт эхэлжээ 1 өдөр
COP30 Дээд түвшний уулзалтын индрээс COP17 бага хуралд идэвхтэй оролцохыг урилаа 1 өдөр
Монгол Улс, Улаанбаатар хот, Чингэлтэй дүүрэг, Б.Жигжиджавын гудамж-8, Индекс-15160, Ш/х-1514, info@montsame.gov.mn
Мэдээллийн МОНЦАМЭ агентлаг ©2025