Ц.Отгонтуяа Говийн байгаль, түүхийн музейн дарга

Өмнөговь /МОНЦАМЭ/ Эрт галавын үеийн амьтны түүхэн өлгий, ашигт малтмалын уурхай болсон Өмнөговь аймгийн  өвөрмөц байдлыг харуулсан палеонтологи, байгалийн баялаг ашигт малтмалын бүс нутагт олон зуун жил амьдарч ирсэн ард түмний баатарлаг түүх, угсаа соёлын асуудлыг цогцоор нь тусгасан шинжлэх ухааны үндэслэлтэй, үзүүллэг дэглэлтдээ техник технологийн дэвшлийг ашигласан, төгс гүйцэтгэл бүхий дизайнтай, агуулгын нэгдэл бүхий дэлхийн жишигт нийцүүлсэн Говийн байгаль, түүхийн музейн үйл ажиллагаа улам өргөжин хөгжиж байна. Тус музейн дарга Ц.Отгонтуяатай уулзаж ярилцлаа.

-Говийн байгаль, түүхийн музей шинэ байрандаа ороод багагүй хугацаа өнгөрлөө. Энэ хугацаанд ямар ямар          онцлох  ажлууд  хийсэн бэ?

-Өнгөрсөн 2022 он бол манай хамт олны хувьд  их бүтээлч жил болж өнгөрлөө. Хуучин байрнаасаа нүүж шинэ байрандаа  орж тохижих, түүхийн үнэт үзвэрүүдээ байршуулах, үзэгчдэдээ яаж гоё сайхнаар үзүүллэг дэглэлтээ хүргэх вэ гэдэг тал дээр их бодож ажиллалаа. Палеонтлогийн шинжлэх ухааны хүрээлэнтэй хамтран үзүүлэх дэглэлтээ хийсэн. Шинэ байрандаа орж нээлтээ хийж эхэлснээс хойш он дуустал бид 70 хувийн үзүүлэлт дэглэлттэйгээр үйл ажиллагаагаа    явууллаа. 

Нийтдээ 58 мянган хүн үйлчлүүсэн бөгөөд хүүхдүүдэд үнэ төлбөргүй үйлчилсэн. Мөн соёлын өвийн боловсролыг музейн үзмэрээр дамжуулан хүүхдүүдэд сургах танхим үргэлж ажиллаж байна. Тус танхимаараа дамжуулаад насанд хүрэгчид, тусгай хэрэгцээт хүүхдүүд, иргэд олон нийтэд сургалтуудыг байнга явуулдаг. Өнгөрсөн онд бид соён гэгээрүүлэх чиглэлээр нийт 35 үйл ажиллагааг зохион байгуулжээ. Эрдэм шинжилгээний  их, бага хурлууд зохион байгуулах, орон нутгийн түүхийг харуулсан баримтат киног гаргадаг 180 хүний суудалтай кино лекцийн танхимаар мөн үйл ажиллагаагаа хүргэсэн. Манай музейн хамт олон бусдыгаа тэргүүлэн манлайлж ажиллах эрхэм зорилготойгоор л ажиллаж байна.

-Аймгийн музей 21 аймагтаа төдийгүй Монголдоо жишиг орчин үеийн стандартад нийцсэн музейтэй болсонд их баяртай байна?

-Тийм шүү. Ер нь бол 21 аймаг буюу Монгол улсдаа анхдагч гэж хэлж болно. Оюутолгой компанийн хөрөнгө оруулалтаар энэхүү бүтээн байгуулалтыг хийж, бидэнд хүлээлгэн өгсөнд маш их баяртай байгаа. Өнгөрсөн хугацаанд цар тахалтай байсан ч гэсэн манай музейг үзэх гэж хүмүүс ирсээр байлаа. Гадаадын жуулчид тодорхой хэмжээнд ирсэн ч дотоодын аялагчид илүү их зорьж ирсэн. Бид цайны цаг ч үгүй ажиллах үе цөөнгүй байлаа. Тэгэхээр Өмнөговь аймгийг зорьж ирэх нэг шалгаан нь манай музей болж байна. Нөгөөтэйгүүр гадаад, дотоодын жуулчид их ирвэл аймгийн бизнес эрхлэгч болон орон нутгийн эдийн засгийн хөгжилд тодорхой нөлөө үзүүлнэ. 

Бид зориод ирж байгаа үзэгч олонд мэргэжлийн хэмжээнд орон нутгийнхаа түүх, соёлын өвийг хүргэхээр үнэхээр сэтгэл зүтгэл гарган ажиллаж байна. Одоо ч гэсэн хоёр оны зааг дээр хүмүүсийн хөл татрах үед үйл ажиллагаагаа түр зогсоогоод  үзүүлэлт дэглэлтдээ баяжуулалт хийж байна. Музей гэдэг явц дундаа шинэчлэгдэн сайжирч байдаг байгууллага л даа. Судалгаа шинжилгээ хийж бусад аймаг, сумаас ялгарах онцлог давуу талуудаа түлхүү гарган харуулах ажлууд зохион байгуулж байгаа. Мөн хүүхдүүдийн анхаарлыг татаж, танин мэдэхүйг нь хэрхэн хөгжүүлэх вэ гэдэг талаасаа төлөвлөлт   хөгжүүлэлтийг хийгээд явж байна.

-Говийн байгалийн түүхийн музейн бусдаас ялгарах гол онцлог тал нь юу вэ?

-Музейн хувьд анхнаасаа үзүүлэлт дэглэлт, интерьер дизайн нь ямар байх вэ гэдэг нарийн төлөвлөгөө  гарсан. Ажлын    баг байгуулж, БШУЯ-ны сайдаар үзүүлэх дэглэлтийн төлөвлөгөөгөө батлуулж, төлөвлөгөөний дагуу бүх гүйцэтгэлүүд хийгдсэн. Тэгэхээр мэргэжлийн стандартад нийцсэн барилга байгууламжтай музей гэсэн үг.  Харин бүтээл үзмэрийн хувьд Өмнөговь аймаг өөрөө үлэг гүрвэл төдийгүй хоёр бөхт тэмээний өлгий нутаг тул мэдээж энэ талдаа илүү.

Музей давхар давхартаа үзүүлэх дэглэлтийн ерөнхий агуулгыг харуулсан. B1 давхарт үлэг гүрвэлийн хэсэг байдаг бол нэг давхарт уул уурхай, эрдэс баялагтай нутаг учраас ашигт малтмал геологи уул уурхайн онцлогийг харуулсан ерөнхий үзвэрүүдээр тохижуулж зохион байгуулсан.  Харин хоёр давхарт эртний түүх, археологийн арвин их бүтээл бий. Энэ нь манай музейн гол үзвэрүүд болдог. Үүнийг бид шинжлэх ухааны археологийн эрдэмтэн, судлаачидтай хамтран хийснээрээ судалгаатай үнэн бодит мэдээллийг иргэдэд хүргэж байгаагаараа бас нэг онцлог давуу тал болж байгаа юм. 

-2023 онд ямар төлөвлөгөөт ажлууд хийхээр төлөвлөсөн бэ?

-Энэ жилийн хувьд Монголд зочлох жил болгон зарласан. Цар тахал ч гайгүй болж байна. Тэгэхээр аялагч, жуулчид их ирэх зураглал харагдаж байна. Тэдэнд чиглэсэн олон ажил шинээр төлөвлөн хийхээр манай хамт олон зорин ажиллаж байна. Музейн ажилтнуудыг хүмүүс харахдаа үзмэрүүдийг үзүүлээд л зүгээр зогсож байдаг гэж ойлгодог. Гэтэл түүх  соёлын энэхүү үнэт бүтээлийг үнэн зөвөөр үзэгчдэд хүргэх гэж эрэл хайгуул, судалгаа шинжилгээ хийнэ. Ирээдүй хойч болсон хүүхэд багачуудыг соён гэгээрүүлэх сургалт мэдээллийг зохион байгуулна. Музейн үзмэрийн хадгалалт,  хамгаалалтаа хийдэг бөгөөд хэрхэн илүү ойлгомжтой хүртээмжтэй хүргэх вэ гээд засвар үйлчилгээ, тохижилтын ажлыг  цаг ямагт өөрсдөө бид хийж байдаг. Тэгэхээр өөрсдийн ажлын онцлог, байнга хийж хэрэгжүүлж байгаа ажлаа олон нийтэд сурталчлан таниулах чиглэлээр нээлттэй ажлуудыг зохион байгуулна. Мөн бид музейн онцлогийг харуулсан түүхэн үзмэрүүдээ баяжуулах, ажиллах боловсон хүчнээ нэмэгдүүлэн чадавхжуулах тал дээр илүү анхаарч ажиллана гэсэн төлөвлөгөөтэй байгаа