Алтанхуяг.Б
altankhuyag@montsame.mn
2022-10-07 16:55:46
Монгол наадам
“Монгол наадам” бол монголчуудын бахархалт түүх, өөрсдийн бүтээсэн гайхамшигт соёл, ёс заншлын илэрхийлэл билээ. Тиймдээ ч дэлгэсэн тэрлэг шиг тал нутгийн дэнж хотойлгосон “монгол наадам”-ыг сонирхох жуулчдын хөл зуны дэлгэр цагт тасрах нь үгүй. Орчин цагийн судлаачид Монголын наадам Хүннү гүрний нэгдсэн төр байгуулагдсан МЭӨ I-II зуунд үүссэн хэмээн тодорхойлдог. Тухайн үед морь, бөх, сурыг тулгар төрийн үүсэл хэмээн үздэг байж.
1926 өдөр
Хаанс Лэдэрийн мөрөөр
Австрийн судлаач, аялагч Хаанс Лэдэрийн цуглуулсан эд өлгийн зүйлсийн тухай өгүүлэх “Эд өлгийн барилдлага: Хаанс Лэдэрийн мөрөөр” нэртэй үзэсгэлэнг судлаач, нийгмийн антропологич Мария Катарина Ланг санаачлан зохион байгуулж “Богд Хааны ордон музейд” гаргалаа.
1933 өдөр
Э.Тодгэрэл: Мамбрето миний хамгийн хайртай дүр
Улаанбаатар /МОНЦАМЭ/.Улсын Драмын Эрдмийн Театрын уран бүтээлчид ОХ-ын Якут улсын П.А.Ойунского-ийн нэрэмжит Драмын Эрдмийн театрын урилгаар “Чөлөөт хос” жүжгийг тус театрын тайзнаа тоглохоор болсныг уншигчдад дуулгахад таатай байна. Ингээд тус жүжгийн гол дүрийн жүжигчин, СТА Э.Тодгэрэлтэй уулзаж ярилцлаа.
1936 өдөр
Гэрлийн тасалданги авиа
“Алтан хальс” олон улсын индепентенд кино наадамд энэ жил 52 орноос 268 бүтээл ирсэн нь тус наадмын хүрээ өргөжин тэлж, олон улсад танигдах болсныг илтгэж байв. Наадмын хүндэт зочдоор Берлиний олон улсын кино наадмын “Алтан баавгайн”-н эзэн, Каннын “Шилдэг кино зохиол”-ын шагналт, Германы нэрт найруулагч Фатих Акин, ОХУ-ын халимаг гаралтай найруулагч Элла Манжеева нар хүрэлцэн ирсэн билээ.
1941 өдөр
Гайхамшигт зун
Турк гаралтай Германы нэрт кино найруулагч, зохиолч, продюсер Фатик Акиний өнгөрсөн онд хийсэн “Чик” бүтээлээр энэ жилийн “Алтан хальс - 2017” индепендент кино наадам нээлтээ хийв. Тус киног Вольфнганг Херрндорфын хүүхэд, залууст зориулсан ижил нэрт романаас сэдэвлэн бүтээсэн юм. Найруулагч Ф.Акин тус наадмын үеэр айлчлан ирж киноны дараа үзэгчидтэй уулзаж, хэлэлцүүлэг зохион байгуулсан нь “Алтан хальс” наадмын онцлох үйл явдлын нэг байлаа.
1943 өдөр
Хайрлахын шалтгаан буюу С.Цэнгэлбаярын гэрэл зургууд
Өвөрмонголын Шилийн гол аймгийн Сөнөд зүүн гаран хошууны малчин, гэрэл зурагчин С.Цэнгэлбаяр "Би монгол хүн" уран бүтээлийн үзэсгэлэнгээ "Хүннү молл" дахь "Гамма" галерейд нээлээ. Тэрээр Өвөрмонгол болон Монголын үндэсний гэрэл зурагчдын нэгдсэн холбооны гишүүн юм. Ийнхүү С.Цэнгэлбаяр нь “Улаанбаатар” хотноо өөрийн бие даасан үзэсгэлэнгээ гаргаж буй анхны Өвөрмонгол гэрэл зурагчин болов.
1949 өдөр
Хүүхэд насанд хүргэдэг Хаяао Мияазаки өвөө
Дэлхийн бүх л хүүхдүүд Америкийн “Walt disney” хэмээх хүүхэлдэйн кино бүтээдэг, алдартай стиудыг хайрладаг. Тус газартай Японы алдартай анимэ бүтээгч Хаяао Мияазакигийн “Studio Ghibli”-г харьцуулж болно. "Би логикоор кино бүтээдэггүй. Оронд нь би далд ухамсарынхаа гүнд нэвтрэх гэж хичээдэг. Ингэснээр нүд нээгдэж, тэс өөр санаа, дүр зургууд гарч ирнэ. Би тэднийг ашиглан кино бүтээдэг. Гэхдээ ингэх хэрэггүй ч байж магадгүй. Яагаад гэвэл сэтгэлийнхээ гүнд байгаа зүйлсийг гаргаад ирэхээр нийгэм дунд амьдрахад хэцүү болчихдог юм" хэмээн алдартай найруулагч Хаяао Мияазаки хэлж байсан удаатай.
1954 өдөр
Онц дүнтэй "Дэггүй Лиз"
УДБЭТ-ын хамт олон Францын алдарт хөгжмийн зохиолч Ф.Херольдын “Дэггүй Лиз” бүжгэн жүжгийг тайзнаа найруулан тавьж үзэгчиддээ бэлэг барив. Театрын хамт олон, уран бүтээлчид жил бүр нэг шинэ уран бүтээл үзэгч олондоо хүргэхийг зорьдог. Өнгөрсөн онд дөрвөн балетмейстерийн “Дөрвөн өнгө” хэмээх бүжгэн жүжгийг толилуулж байсан бол энэ жилийн хувьд “Дэггүй Лиз”-ээр урын сангаа баяжууллаа.
1957 өдөр
Ц.Чинзориг: “Дэггүй Лиз” хоёр жилийн өмнөөс үзэгчидтэйгээ уулзахаар бэлтгэгдсэн
Монголд анх удаа Францын алдарт хөгжмийн зохиолч Ф.Хэрольдын "La Fille mal gardee" хэмээх балет “Дэггүй Лиз” нэртэйгээр ДБЭТ-ын тайзнаа тоглогдох гэж байна. Үүнтэй холбогдуулан тус балетын найруулагч Ц.Чинзоригтой ярилцлаа.
1962 өдөр
Монголоо дэлхийд таниулж буй уран бүтээлчид
Монголынхоо нэрийг дэлхийн кино урлагийн тавцанд өндөр өргөж яваа залуусын нэг бол найруулагч Б.Үйзэнмаа юм. Түүнийг монголын кино сонирхогчид “Уран хас” бүтээлээр нь андахгүй мэднэ. Харин гадаадын кино үзэгчид, мэргэжлийн судлаачид “Над руу ингэж битгий хар”, “Khuyagaa”, "Thos", "Spider Beach" кинонуудаар нь сайн мэднэ.
1963 өдөр
Хоцорч болохгүй үйл явдлууд
Бид өнөөдөр урлагийн үнэт зүйлийг ойлгодог, шинэ сэргэг бүтээлүүд зохион төрөн гарч, Э.Бат-Үүлийн санаачилсан “Найрсаг Улаанбаатар” хөтөлбөрийн хэмжээнд олон сайхан тоглолт, “урлаг хэмээх зүйлтэй өөрийн биеэр уулзан хуучилж суух” мэт үйл ажиллагуунууд зохиогдох болсон. Яг одоо тэдний ихэнх нь уламжлал болгон зохиогддог урлаг, соёлын томоохон “эвент” болон хувираад байгаа билээ. Ингээд уншигчиддаа энэ зун болох урлагийн томоохон арга хэмжээнүүдийн талаарх мэдээллийг хүргэе.
1967 өдөр
Өнгөрсөн намар
Энд бидний мэддэг, үздэгээс тэс өөр түүх өгүүлэгддэг. Чухам хайр сэтгэлийг хүний дотоод мөн чанартай хослуулж өгснөөрөө тус кино алдартай байж мэдэх юм. Дээр нь хэтэрхий дүнсгэр гэмээр зурагт авалтуудтай бөгөөд тачигнатал хөхөрмөөр ганц ч үйл явдал өрнөхгүй. Гэхдээ үзэгчдийг огт инээмсэглүүлэхгүй гэвэл бас худал болох болов уу.
1971 өдөр
Номын баяраас онцлох, шинэ номууд
“Номын соёлт ертөнц” төрийн бус байгууллагаас жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулдаг “Улаанбаатар-Номын яармаг"-ын энэ оны хаврын баяр эхэлжээ. Уншигч зохиолчид, хэвлэн нийтлэгчдийг уулзуулдаг, ном бүтээлийг дэлгүүрийн шимтгэлгүй худалдан авах боломжийг уншигчдад олгодгоороо уг номын баяр онцлогтой юм. Ингээд та бүхэнд номын баяраар худалдаж буй онцлох, шинэ номуудыг танилцуулж байна.
1974 өдөр
Харанхуйгаас гэрэл үзэх хүсэл
“Мөрөөдөгчийн өдөр”-ийн хамт олон энэ долоо хоногийн үзвэрээр Францын зохиолч Жан Телегийн бичсэн ижил нэрт зохиолоос сэдэвлэсэн киног үзэгчиддээ хүргэлээ. “Амиа егүүтгэлийн дэлгүүр” нэртэй уг анимэйшн киног Патрис Леконт найруулсан байдаг. Нэрнээсээ эвгүйцэх мэдрэмж төрүүлэх хэдий ч хэтэрхий бараан болоод басхүү нэг шугамд туйлширсан гэрэл гэгээтэй зүйлсийн талаар ч өгүүлээгүй. Харин хар цагааны нийлмэл цогц гэж дүгнэхэд болох билээ.
1975 өдөр
Дэлхийн төв ба археологийн олдворууд
Монгол Улсын үүх, түүх археологийн үнэт ховор олдворуудаар үргэлж баяжиж, шинэчлэгддэг билээ. Тиймдээ ч БСШУСЯ, Ховд аймгийн ЗДТГ, Монголын Үндэсний музей, Соёлын өвийн төв, Ховд их сургууль зэрэг байгууллагууд хамтран “Хадан гэрийн соёл” үзэсгэлэнг олон нийтэд толилуулсан юм.Хадны оршуулга нь нарны тусгалаас далд, бороо чийг нэвтэрдэггүй хуурай нөхцөлд хатаж занданшсан байдаг учраас олдворууд нь маш сайн хадгалагдсан учир эртний түүхийн судалгаанд үнэлж баршгүй чухал ач холбогдолтой байдаг талаар судлаачид өгүүлж байв.
1982 өдөр
БААТАР ХОТЫН БААТРУУД
Өдгөө Улаанбаатар хотын хүн амын тоо сая хол давжээ. Удахгүй хоёр сая хүн дөрвөн уулынхаа дунд аж төрөх цаг энүүхэнд ойрхон байх шиг санагдана. Хүний амьдрал юм хойно энэ бүх хүмүүс аз жаргалтай, сайн сайхан яваа гэвэл жинхэнэ үлгэр болох биз. Тэдэнд сэтгэл бухимдуулсан асуудал, шийдвэрлэж чадахгүй бэрхшээлүүд өдөр бүр тулгардаг. Ихэнх нь асуудалтай нүүр тулж, түүнийгээ шийдэж амьдардаг ч гэлээ “хувь тавилан”-гийн эрхээр ч гэх үү өөрийнхөөрөө шийдвэр гаргаж, үзэл бодлоо илэрхийлж, гүйж харайж чадахгүйгээр үл барам улсынхаа нийслэлд амьдран буй гэдгээ төсөөлдөггүй хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд ч бий.
1983 өдөр
Хоосонд нэвтрэхүй
2004 өдөр
Алтан бийрийн үзүүрт
2009 өдөр
Гамлет буюу театрын бэлэг
2012 өдөр
“Монгол улсын түүх” сурах бичиг шинэчлэгдэн гарлаа
2017 өдөр
Австрали 2025 он гэхэд саран дээр ургамал ургуулахыг зорьж байна 6 минут
Дэлхийн сансрын 7 хоногийг “Зайсан Хилл”-д зохион байгуулж байна 8 минут
ДОРНОД: Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн төвийн барилга 85 хувьтай үргэлжилж байна 12 минут
СҮХБААТАР: Цасан болон шороон шуурга шуурна 33 минут
ХӨВСГӨЛ: 600 гаруй иргэн алхалтад нэгдлээ 34 минут
ДАРХАН-УУЛ: Төр нийгмийн нэрт зүтгэлтэн, маршал Ю.Цэдэнбалын дурсгалын хөшөөг босголоо 35 минут
АРХАНГАЙ: Айл өрхүүдийн нүхэн жорлонг ариутгаж, халдваргүйжүүлэх ажлыг эхлүүллээ 39 минут
Монгол-Япон сурагчдын хамтарсан гэрэл зургийн үзэсгэлэнг нээв 42 минут
ТЭРБУМ МОД үндэсний хөдөлгөөнд жилд 150 сая тарьц, суулгацын нөөц шаардлагтай болно 1 цаг
Эх, хүүхдийн тусламж үйлчилгээг сайжруулах хөгжлийн богино хугацааны бодлогын баримт бичиг гаргана 1 цаг
АРХАНГАЙ: Нийтийн болон хувийн тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөнийг түр хязгаарлав 1 цаг
СҮХБААТАР: Тарьц суулгацыг 3500-80000 төгрөгөөр худалдаж байна 1 цаг
ТӨСӨВ 2023: Алтны үнэ бага зэрэг буурах төлөвтэй байна 1 цаг
ДАРХАН-УУЛ: “BillCenter” хэрэглэгчийн аппликейшнээр төлбөрөө төлөх боломжтой боллоо 2 цаг
МСҮТ-д суралцагчдын тэтгэмжийг нэг удаа олгоно 2 цаг
ХОВД: Эмнэлгийн тоног төхөөрөмж хандивлав 2 цаг
“Бэхэн зүрх” кино ирэх сард үзэгчдэд хүрнэ 2 цаг
“Эрүүл мэндийн технологи” үзэсгэлэнд онцгой бүтээгдэхүүнийг 10-30 хувь хүртэл хямдруулна 2 цаг
ХОВД: Судсан дотуурх мэс заслыг анх удаа хийжээ 2 цаг
СҮХБААТАР: Шилдэг 49 багшийг тус бүр 3 сая төгрөгөөр урамшуулав 2 цаг
БАЯНХОНГОР: 1000 тоннын мах, ногооны зоорь барих ажлын гүйцэтгэл 50 гаруй хувьтай байна 2 цаг
ДУНДГОВЬ: "Үндэсний бичгийн танхим" байгуулав 2 цаг
ХӨВСГӨЛ: Цас их орсны улмаас ургац хураалт түр зогсжээ 2 цаг
НҮБ-ын тэргүүн Тайландад болсон халдлагыг зэмлэн буруушаажээ 2 цаг
ЭМЯ, УБТЗ-ын Төв эмнэлэг галт тэргээр эрт илрүүлгийн үзлэг хийж байна 3 цаг
ТАШКЕНТ 2022: Жүдо бөхийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн үргэлжилж байна 3 цаг
Хөрөнгийн бирж: Тав дахь компани үнэт цаасаа гаргав 3 цаг
Шүгэл үлээгчийг хамгаалах үндэсний эрх зүйн тогтолцоог бүрдүүлэх асуудлаар санал солилцлоо 3 цаг
“Төсөв-2023” олон нийтийн нээлттэй хэлэлцүүлгийг зохион байгуулна 3 цаг
Ногоон технологийн өдөрлөгөөр дулаалгын шийдлүүдийг танилцуулна 3 цаг
“Хүрээ” амаржих газрын шинэ барилгын ажил эхэллээ 3 цаг
СЭЛЭНГЭ: Тоон гарын үсгийн бүртгэл хийх ажлыг эрчимжүүлж байна 4 цаг
Бараа, үйлчилгээний талаарх мэдээлэл өгөх хариуцлагыг нэмэгдүүлнэ 4 цаг
Улсын хэмжээнд 90 сая орчим толгой мал бэлчээрлэж байна 4 цаг
"Монгол-Кувейтын байгаль хамгаалах төв" ТӨҮГ-ын ажилчид Кувейт улсад туршлага судална 4 цаг
ОРХОН: Их, дээд сургуулиудын уялдаа холбоог сайжруулна 4 цаг
СЭЛЭНГЭ: Иж бүрэн мэдээлэл технологийн сургалтын танхим байгуулж өгөв 4 цаг
Туйванчид Бахрейны Манама хотод Ази тивийн аваргын төлөө хүчээ сорино 4 цаг
Улаанбаатар, Чунчин хотын аж ахуйн нэгж хоорондын хамтын ажиллагааг өргөжүүлнэ 4 цаг
ТӨСӨВ 2023: Б.Жавхлан: Төсвийн шинэчлэлийн хүрээнд томоохон тохируулга хийхийг зорьсон 5 цаг
Дотоод байр дахь хүүхэд хамгааллын асуудлаар НҮБ-ын Хүүхдийн сантай хамтарна 5 цаг
БАЯН-ӨЛГИЙ: Үндэстний цөөнхийн хүүхдийн сурч боловсрох эрхийн асуудлаар зөвлөлдөж байна 5 цаг
“Экспо Монголиа-2022” бүх салбарыг хамруулна 5 цаг
Д.Занданбат: Төсвийн төслийг үндэсний аюулгүй байдлын бодлогод нийцүүлэх арга замыг тодорхойлох шаардлагатай 5 цаг
Эболагийн дэгдэлт анхаарал татаж, АНУ Уганда руу аялсан иргэдийг шинжилгээнд хамруулж байна 5 цаг
ХҮНСНИЙ ХУВЬСГАЛ: Н.Нямдаваа: ААН-ийн захиалгаар хоёр төрлийн хулуу тарьсан, ургац сайн авсан 5 цаг
Канад Улсын Парламентын Сенатын танхимын дарга Жорж Ж.Фюри Монгол Улсад албан ёсны айлчлал хийнэ 5 цаг
Нийлс Аннен: Хэтийн хөгжлийн чиглэлээр хамтын ажиллагаагаа үргэлжүүлэхээр болсон 6 цаг
ГОВЬ-АЛТАЙ: Хүчирхийллийн хохирогч болон үйлдэгчдэд сэтгэл заслын тусламж үзүүлэх сургалт болж байна 6 цаг
БНАСАУ пуужин харвасны хариуд БНСУ, АНУ тэнгисийн цэргийн сургууль эхлүүлжээ 6 цаг
Ж.Байден “Хорийн бүлэг”-ийн уулзалтын үеэр В.Путинтэй уулзахыг үгүйсгэсэнгүй 6 цаг
БНСУ, АНУ, Япон тэнгисийн цэргийн хамтарсан сургууль хийжээ 6 цаг
Шинжилгээгээр коронавируст халдварын 87 тохиолдол батлагдав 6 цаг
"Чингис хаан" музей энэ сарын 11-нд үүдээ нээнэ 6 цаг
ОУАЭХА-ийн тэргүүн Киевийг зорьжээ 6 цаг
Монгол Улсын агаарын зайн 80 хувь шинэчлэгдлээ 6 цаг
ГОВЬ-АЛТАЙ: “Шинэ цагийн илгээлтийн эзэд” үйл ажиллагаа зохион байгуулна 6 цаг
ГОВЬ-АЛТАЙ: “Дэлхийн хуримтлалын өдөр-2022” аян энэ сарыг дуустал өрнөнө 6 цаг
МӨНГӨНИЙ БОДЛОГО 2023: Эдийн засгийн тогтвортой байдлыг хангахад дэмжлэг үзүүлнэ 6 цаг
АНУ Сирийн хойд нутагт "ЛУ"-ын гурван толгойлогчийг устгаснаа мэдэгджээ 6 цаг
Өнөөдөр Монголын 3 жүдоч Ташкентын татамид хүчээ сорино 6 цаг
Япон, Америк, Оросын сансрын нисгэгчид ОУСС-д очжээ 7 цаг
ГОВЬ-АЛТАЙ: “Хавдаргүй монгол эмэгтэй” төслийн хүрээнд хорт хавдрын найман тохиолдол илэрчээ 7 цаг
ТӨВ: Заамар суманд 142 га талбайд нөхөн сэргээлт хийжээ 7 цаг
Төсвийн орлогын 22.8 хувийг эрдэс баялгийн салбар бүрдүүлж байна 7 цаг
“Агаар орчны бохирдлыг бууруулах технологи -2022” үзэсгэлэнг зохион байгуулна 7 цаг
ЕХ Оросын эсрэг найм дахь багц хориг арга хэмжээг баталжээ 7 цаг
Уул уурхайн бус экспортыг дэмжих санхүүжилтийг нэмж, хүртээмжийг сайжруулна 7 цаг
ОУВС дэлхийн эдийн засгийн 2023 оны өсөлтийн төсөөллөө бууруулна 7 цаг
Нийслэлийн боловсролын салбарын 9 гэр бүлд түрээслээд өмчлөх орон сууцны батламжийг гардуулав 8 цаг
Монгол Улс, Улаанбаатар хот, Чингэлтэй дүүрэг, Б.Жигжиджавын гудамж-8, Индекс-15160, Ш/х-1514
Мэдээллийн МОНЦАМЭ агентлаг ©2022