Алтанхуяг.Б
altankhuyag@montsame.mn
2022-10-07 17:43:08
КОНТЕМПОРАРИ БҮЖИГ МОНГОЛД
Монголын Урлагийн Зөвлөл Монголд анх удаа олон улсын орчин үеийн бүжгийн наадмыг “Моушин Монголиа” нэрээр зохион байгууллаа. Цаашид хоёр жил тутамд зохиогдох уг наадамд АНУ-ын “Ририй Вүүдбүри” бүжгийн компани, Канадын “Бил Колмэн Дэнс”, ОХУ-ын “Туда-Сюда” орчин үеийн бүжгийн хосууд хүрэлцэн ирж, дэлхийн жишигт нийцсэн тоглолтуудаа Монголын тайзнаа тавихаар болсон гэрэлт мэдээг уншигчдад сонсгоход тун таатай байна.
1605 өдөр
Монголын театрт "МУЗА" чуулсан өдөр
Театр урлагийн шилдгүүдийг шалгаруулдаг  “Гэгээн Муза” 14 дэх удаагийн олон улсын театрын наадам Улаанбаатар хотноо болж шилдгүүдээ тодрууллаа. 14 дэх удаагийн тус наадмаас үзэхэд Театрын урлагт шинэ залуус хүч түрэн орж ирж орчин үеийн театрын урлагийн хэлбэршил хэдийн үүсч бүрэлдээд буй нь тодхон харагдаж байлаа. Мөнхүү “Гэгээн Муза” наадам ч олон улсад хүрээгээ тэлж, гадны томоохон уран бүтээлчид тус наадамд чансаагаа сорьж, өөрсдийн бүтээлийн үнэлэмжийг тодорхойлох болсон нь Монголын теарт “амьд” гэдгийн томоохон баталгаа болж буй юм.
1607 өдөр
Миний мэдэх орь ганц Канад
Элис Мүнро. Энэ нэрийг мэдэхгүй Канад бүү хэл уран зохиолд шимтдэг уншигч ч үгүй болов уу. Орчин цагийн өгүүллэгийн гарамгай мастер хэмээн нэрлэгддэг түүний “Үлгэрч”-ийг уншаад л миний оюун бодолд Мүнро гэх үзэсгэлэнт эмэгтэй өөрийн тарьж ургуулсан баатруудын дүрээр шургасан юм. Тэрээр 1931 онд Канад улсын, миний огтоос сонсч байгаагүй Онтарио хэмээх жижигхэн хотод төрсөн байдаг. Харин одоо Мүнрог ч тэр, Онтариог ч тэр дэлхийн сая сая хүн мэддэг болсон. Газрын зураг дээр бол Канадын өмнөд хэсэгт орших эл хот яг л дээш цоройн үсэрч буй халим шиг дүртэй. Мичиган нуур энэхүү том халимны сүүл хэсгээр байрладаг юм.
1613 өдөр
Монголд мэндэлсэн ФАУСТ
Өнөөдрийн бидний мэдэх драмын жүжгийн уламжлалт тавилт, өнгө төрхийг эвдсэн технологийн дэвшлүүд болон бусад хорь гаруй шинэ содон, сонирхолтой шийдлүүдийг багтаасан “Фауст” пост драмын жүжиг Монголын тайзнаа амиллаа. Тухайн орны театрын хөгжлийн зэрэг зиндааг илтгэж, Шекспир болоод сүүл үеийн сонгодогууд болох Беккетийн “Годог хүлээхүй”, Сартрийн “Оршуулаагүй үрэгдэгсэд”, Инескогийн “Хирс” зэрэг жүжгүүдтэй титэм хуваан эзэмшдэг бүтээлийн тоонд Германы суут зохиолч Гётегийн “Фауст” жүжиг яах аргагүй орно.
1614 өдөр
Өнө эртний түүх өгүүлэх үндэсний бичиг үсэг
1619 өдөр
Үндэсний урлаг
Энэ үг зөвхөн кино бус үндэсний урлаг, Монголчуудын сэтгэлгээний цар хүрээ, шашин шүтлэг, нүүдлийн аж ахуйн сэдэвтэй нягт холбогддог бүхий л урлагийн төрөлд хамаарна. XIX болон XX дугаар зуунд соёл иргэншлийн зааг гэх ойлголт урлагт маш хүчтэй нөлөөлсөн. Өдгөө харин Монголчууд суурьшмал амьдралд шилжсэн ч нүүдэлчин ахуйн уламжиллаа хадгалсаар байгаа бөгөөд иргэншлийн зааг дээр оршин буй цөөн улсын нэг. Барууны соёл ихээр нэвтэрсэн ч өөрсдөө дорнын урлагийн соёлтой хэмээн нэрлэдэг. Мэдээж энэ цаг үед л үндэсний урлаг улам хүчирхэгжих нь гарцаагүй билээ.
1620 өдөр
Театрчилсан уншлага ба Кафка
Монголд анх удаа “театрчилсан уншлага” гэх тодотгол бүхий орчин үеийн театрын тайзнаа сонгодог зохиолын оршихуйн шинэлэг хэлбэр бий болж байна.  “Black Box”-ын хамт олон “Сартай уншлага”-ыг хоёр дахь удаагаа зохион байгуулснаар энэ нь маш амжилттай болж томоохон театр судлаач, шүүмжлэгчдээс онц дүн авсан юм.
1621 өдөр
Франц Кафкагийн “Хувирал” туужийг анх удаа тайзнаа амилуулна
Театрын нэгэн шинэ төрлөөр үзэгчидтэй уулздаг “Сартай уншлага” арга хэмжэээнэ удаа экзистенциалист зохиолч Франц Кафкагийн “Хувирал” туужийг “Тагтаа паблишинг”-ийн үүсгэн байгуулагчдын нэг, орчуулагч Ж.Тэгшзаяагийн орчуулгаар та бүхэнд хүргэх гэж байна. 
1626 өдөр
Морин хуурын арилшгүй мөрийг үлдээхүй
Улаанбаатар /МОНЦАМЭ/. Морин хуурын чуулгын жил бүрийн уламжлалт тоглолтуудын нэг болох “Novel Melody” тав дахь жилдээ “Монгол Улсын Филармони”-д амжилттай боллоо. Морин хуурын чуулгын уран бүтээлчдийн мэргэжлийн ур чадварыг харуулсан шинэ хөгжим, шинэ дуугаралт, шинэ өнгө аяс, агуулга гээд бүгд шинэлэг өвөрмөц тоглолт болдог гэдгийг үзэгчид мэднэ.
1634 өдөр
Соёлын түүх ба уламжлалын үнэ цэнэ
1639 өдөр
АЛТАН БИЙРИЙН ОРОН
Жил бүр уламжлал болон зохион байгуулагддаг залуу уран бүтээлчдийн хүсэн хүлээж, ур ухаанаа шингээн бүтээснийнхээ үр шимийг үзэн, үзэгч олондоо толилуулан, өөрийгөө сорьж, авьяас билгээ үнэлүүлдэг “Алтан Бийр”-2018 олон улсын үзэсгэлэн МУЭ-н “Арт галерей”-д нээгдсэн юм. МУЭ-ийн дэргэдэх Залуу Уран Бүтээлчдийн Нэгдэл нь “Алтан Бийр” үзэсгэлэнг олон улсын цар хүрээтэй томоохон үзэсгэлэн болгохын төлөө хичээн ажиллаж энэ удаад Иран, Серби, Еиптийн уран бүтээлчид оролцож байгаа бөгөөд жил бүр оролцогчдын маань ур чадвар өсч, гадаадын уран бүтээлчдийн оролцох хүсэл сонирхол нэмэгдэж байгааг зохион байгуулагчдын зүгээс онцоллоо.
1641 өдөр
ДУУССАН БОЛ ДАХИАД ЭХЭЛЬЕ
“Цаг хугацаа хэлнэ” ном дотроо 5 бүлэгтэй. Бүлэг бүр Уншихуй, Оршихуй, Мэдрэхүй, Нээхүй, Санахуй гэсэн нэртэй. Тухайн зохиолыг эхлээд унших, дараа нь оршихуйгаа тодорхойлох, бүтээлийг мэдрэх, өөр шинийг нээх, эцэст нь үл мартах гэсэн утгаар бүлэг тус бүрийг зангидсан санагдана.
1649 өдөр
“Алтан хальс” олон улсын индепендент кино наадмын бүртгэл эхэллээ
Улаанбаатар /МОНЦАМЭ/. “Алтан хальс”  холбооноос  6 дахь жилдээ “Алтан хальс индепендент кино наадам”-ыг  6 дугаар сарын  2-8-нд Улаанбаатар хотод зохион байгуулах гэж байна. 
1651 өдөр
“Жазз” хөгжмийн шинэ төрх
Урлаг тэр дундаа хөгжмийн урлаг бол хүн төрөлхтний амьдралын салшгүй нэг хэсэг. Дэлхий нийтээр хоорондоо ярилгүйгээр хөгжим болоод уран зургийн хэлээр ойлголцож, тухайн орны соёл, зан заншил, уран бүтээлчдийн ахуйтай танилцаж болдог.
1659 өдөр
Мөнгөний “одоо үе” ба блокчайн технологи хөгжүүлэгчдийн эрин
Анх хүн төрөлхтөн нийгэмшиж хоорондоо худалдаа наймаа хийх болсон цагаас “мөнгө” гэсэн ойлголт бий болсон. Хэдий удаан хугацааны туршид тухайн цаг үед  мөнгө л бүхнийг зохицуулагч гол хүчний нэг байсан билээ. Эрт цагаас металл, зоосон мөнгийг хэрэглэж байсан ч жин ихтэй байсан тул цаасан хэлбэрт шилжүүлсэн. Өдгөө цаасан мөнгө элэгдэж мууддаг чанартай тул хэдийн цахим хэлбэрт шилжээд байна. Энэ нь мөнгөний “одоо үе” гэж судлаачдын дунд нэрлэгдэх хэмжээнд хүрчээ.
1662 өдөр
ТЭМДЭГЛЭЛЭЭС ДЭЛГЭЦЭНД ЗАЛАРСАН “БАЙТАГ БОГД”-ЫН ТҮҮХ
Түүх бүр цорын ганц байдаг. Бидэнд бахархах түүх олон ч тэд өөрсдийн гэсэн нулимс, зүрх эмтрэм дурсамжийг эргэн сануулах нь олонтаа. Үүний нэг нь “Байтаг Богдын тулалдаан” бөгөөд 1993 онд хэвлэгдсэн “Монгол Улсын хил хамгаалалтын түүхэн тэмдэглэл” номын хуудсанд тодорхой өгүүлэгдсэн байдаг. 1948 оны 7 дугаар сарын 7-ны өглөө Дамжигийн сумангийн улс төрийн орлогч Г.Хаянхярваагаар ахлуулсан Б.Гиваан /тасгийн ахлагч/, Б.Тэгшээ, Л.Даваадорж, Н.Дандархайдав, Э.Архад, Т.Баян, Л.Гончигзэвгэ, Д.Чойжин, Ч.Пэлжээ нарын бүрэлдэхүүнтэй хилийн манаа Байтаг богд уулын Бүдүүн харгайт голын хавцлын аман дахь харуулын цэг дээр үүрэг гүйцэтгэж байв. Яг эндээс халаглаж харамсам боловч эрэлхэг хилчдийн алдарыг үүрд мөнхөлж үлдээсэн “бараан түүх” эхэлнэ.
1667 өдөр
"МАРТ 8"-аар ямар ном бэлэглэх вэ?
Хамгийн дээд бэлэг бол ном хэмээн монголчууд ярьдаг. Үнэхээр эртний судар, бичээсүүдээс авахуулаад номыг дээдлэн шүтэж, баринтаглан шүншиглэж ирсэн нь учиртай биз ээ. Харин энэ удаад “Март 8” буюу Олон Улсын эмэгтэйчүүдийн эрхийг хамгаалах өдрийг тохиолдуулан эмэгтэй хүн уншихад тохиромжтой 8 номыг тоймлон хүргэж байна. Ингэхдээ эмэгтэй хүмүүсийн заавал унших номын жагсаалтуудад багтдаг Л.Н.Толстойн “Анна Каренина”, Г.Флобер “Бовари хатагтай”, Артур Голден “Гейшагийн дурсамж” зэрэг байнга нэрлэгддэг номуудаас илүүтэйгээр яг одоо үеийн эрэлт хэрэгцээг хангаж, бэстселлэр болж буй бүтээлүүдийг санал болгож байна.
1676 өдөр
“Австралид 820 хоног” номын нээлт боллоо
“Австралид 820 хоног” номын нээлт Д.Нацагдоржийн нэрэмжит Улаанбаатар хотын төв номын санд боллоо. Уг номын зохиолч Н.Зулзаяа Австралийн Сидней хотод суралцаж байх үедээ бичсэн дурсамж тэмдэглэлээ эмхтгэн ном болгон хэвлүүлжээ. Зохиогч энэхүү номоо Австрали улсад сурч, ажиллаж, амьдрах хүсэлтэй хүн бүхэнд зориулан бичсэн байна.
1677 өдөр
ОНЦЛОХ УРЛАН
Монголын уран зургийн галерейн үзэсгэлэнгийн танхимд боллоо.  Боловсрол Соёл, Шинжлэх ухаан, Спортын Яамаас зохион байгуулж буй уг үзэсгэлэнд Ч.Батмөнхийн “Дайны талбарт”, Г.Одонгийн “Ажлын дараа”, Б.Шаравын “В.И.Ленин”, Б.Чогсомын “Бөхчүүд” зэрэг алдартай бүтээлүүд тавигдсан байна.  Үзэсгэлэн энэ сарын 6-ны өдөр хүртэл үргэлжлэх бөгөөд үнэ төлбөргүй юм. Тус үзэсгэлэнгээс бид өнгөрсөн нийгмийн үйл явдал, хувьсгалын гал улаан түүх бийр, будгийн хослолоор хэрхэн амилснийг үзэх боломжтой.
1681 өдөр
“Алтан хальс”-ийн эхлэл ба эхний сарын шилдэг кинонууд
Арт кино урлагийг монголчуудад таниулан, кино сонирхогчдын мэлмийг мялаасан олон сайхан бүтээлийг тольдох боломж олгодог “Алтан хальс” кино наадам 6 дахь жилдээ Улаанбаатар хотноо зохион байгуулагдах гэж байна. Алтан хальс холбооноос уламжлал болгон зохион байгуулдаг тус наадам өнгөрсөн жилээс индепендент кино наадам болон өргөжиж, хүрээгээ улам бүр тэлснээрээ онцлог болж чадсан билээ. 
1687 өдөр
ЗАВХАН: Багш нар ардын урлагийн өв соёлыг сурталчиллаа 9 минут
ДУНДГОВЬ: Хууль, хүчний тусгайлсан чиг үүрэг бүхий байгууллагууд түүхэн үзэсгэлэн гаргав 9 минут
Нобелийн Энх тайвны шагналыг Орос, Беларусь, Украины хүний эрхийн төлөө тэмцэгчдэд олголоо 26 минут
ДОРНОД: "Шинэ хөгжил" цогцолбор сургууль гурав дахин өндөр ачаалалтай байна 39 минут
Б.Хорлоодой Ташкентын татамид ДАШТ-ий хүрэл медалийн төлөө барилдана 45 минут
Үй Цай сургууль 25 жилийн ойгоо тэмдэглэв 1 цаг
Австрали 2025 он гэхэд саран дээр ургамал ургуулахыг зорьж байна 1 цаг
Дэлхийн сансрын 7 хоногийг “Зайсан Хилл”-д зохион байгуулж байна 1 цаг
ДОРНОД: Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн төвийн барилга 85 хувьтай үргэлжилж байна 1 цаг
СҮХБААТАР: Цасан болон шороон шуурга шуурна 1 цаг
ХӨВСГӨЛ: 600 гаруй иргэн алхалтад нэгдлээ 1 цаг
ДАРХАН-УУЛ: Төр нийгмийн нэрт зүтгэлтэн, маршал Ю.Цэдэнбалын дурсгалын хөшөөг босголоо 1 цаг
АРХАНГАЙ: Айл өрхүүдийн нүхэн жорлонг ариутгаж, халдваргүйжүүлэх ажлыг эхлүүллээ 1 цаг
Монгол-Япон сурагчдын хамтарсан гэрэл зургийн үзэсгэлэнг нээв 1 цаг
ТЭРБУМ МОД үндэсний хөдөлгөөнд жилд 150 сая тарьц, суулгацын нөөц шаардлагтай болно 2 цаг
Эх, хүүхдийн тусламж үйлчилгээг сайжруулах хөгжлийн богино хугацааны бодлогын баримт бичиг гаргана 2 цаг
АРХАНГАЙ: Нийтийн болон хувийн тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөнийг түр хязгаарлав 2 цаг
СҮХБААТАР: Тарьц суулгацыг 3500-80000 төгрөгөөр худалдаж байна 2 цаг
ТӨСӨВ 2023: Алтны үнэ бага зэрэг буурах төлөвтэй байна 2 цаг
ДАРХАН-УУЛ: “BillCenter” хэрэглэгчийн аппликейшнээр төлбөрөө төлөх боломжтой боллоо 2 цаг
МСҮТ-д суралцагчдын тэтгэмжийг нэг удаа олгоно 2 цаг
ХОВД: Эмнэлгийн тоног төхөөрөмж хандивлав 3 цаг
“Бэхэн зүрх” кино ирэх сард үзэгчдэд хүрнэ 3 цаг
“Эрүүл мэндийн технологи” үзэсгэлэнд онцгой бүтээгдэхүүнийг 10-30 хувь хүртэл хямдруулна 3 цаг
ХОВД: Судсан дотуурх мэс заслыг анх удаа хийжээ 3 цаг
СҮХБААТАР: Шилдэг 49 багшийг тус бүр 3 сая төгрөгөөр урамшуулав 3 цаг
БАЯНХОНГОР: 1000 тоннын мах, ногооны зоорь барих ажлын гүйцэтгэл 50 гаруй хувьтай байна 3 цаг
ДУНДГОВЬ: "Үндэсний бичгийн танхим" байгуулав 3 цаг
ХӨВСГӨЛ: Цас их орсны улмаас ургац хураалт түр зогсжээ 3 цаг
НҮБ-ын тэргүүн Тайландад болсон халдлагыг зэмлэн буруушаажээ 3 цаг
ЭМЯ, УБТЗ-ын Төв эмнэлэг галт тэргээр эрт илрүүлгийн үзлэг хийж байна 3 цаг
ТАШКЕНТ 2022: Жүдо бөхийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн үргэлжилж байна 3 цаг
Хөрөнгийн бирж: Тав дахь компани үнэт цаасаа гаргав 4 цаг
Шүгэл үлээгчийг хамгаалах үндэсний эрх зүйн тогтолцоог бүрдүүлэх асуудлаар санал солилцлоо 4 цаг
“Төсөв-2023” олон нийтийн нээлттэй хэлэлцүүлгийг зохион байгуулна 4 цаг
Ногоон технологийн өдөрлөгөөр дулаалгын шийдлүүдийг танилцуулна 4 цаг
“Хүрээ” амаржих газрын шинэ барилгын ажил эхэллээ 4 цаг
СЭЛЭНГЭ: Тоон гарын үсгийн бүртгэл хийх ажлыг эрчимжүүлж байна 4 цаг
Бараа, үйлчилгээний талаарх мэдээлэл өгөх хариуцлагыг нэмэгдүүлнэ 4 цаг
Улсын хэмжээнд 90 сая орчим толгой мал бэлчээрлэж байна 5 цаг
"Монгол-Кувейтын байгаль хамгаалах төв" ТӨҮГ-ын ажилчид Кувейт улсад туршлага судална 5 цаг
ОРХОН: Их, дээд сургуулиудын уялдаа холбоог сайжруулна 5 цаг
СЭЛЭНГЭ: Иж бүрэн мэдээлэл технологийн сургалтын танхим байгуулж өгөв 5 цаг
Туйванчид Бахрейны Манама хотод Ази тивийн аваргын төлөө хүчээ сорино 5 цаг
Улаанбаатар, Чунчин хотын аж ахуйн нэгж хоорондын хамтын ажиллагааг өргөжүүлнэ 5 цаг
ТӨСӨВ 2023: Б.Жавхлан: Төсвийн шинэчлэлийн хүрээнд томоохон тохируулга хийхийг зорьсон 5 цаг
Дотоод байр дахь хүүхэд хамгааллын асуудлаар НҮБ-ын Хүүхдийн сантай хамтарна 5 цаг
БАЯН-ӨЛГИЙ: Үндэстний цөөнхийн хүүхдийн сурч боловсрох эрхийн асуудлаар зөвлөлдөж байна 5 цаг
“Экспо Монголиа-2022” бүх салбарыг хамруулна 6 цаг
Д.Занданбат: Төсвийн төслийг үндэсний аюулгүй байдлын бодлогод нийцүүлэх арга замыг тодорхойлох шаардлагатай 6 цаг
Эболагийн дэгдэлт анхаарал татаж, АНУ Уганда руу аялсан иргэдийг шинжилгээнд хамруулж байна 6 цаг
ХҮНСНИЙ ХУВЬСГАЛ: Н.Нямдаваа: ААН-ийн захиалгаар хоёр төрлийн хулуу тарьсан, ургац сайн авсан 6 цаг
Канад Улсын Парламентын Сенатын танхимын дарга Жорж Ж.Фюри Монгол Улсад албан ёсны айлчлал хийнэ 6 цаг
Нийлс Аннен: Хэтийн хөгжлийн чиглэлээр хамтын ажиллагаагаа үргэлжүүлэхээр болсон 6 цаг
ГОВЬ-АЛТАЙ: Хүчирхийллийн хохирогч болон үйлдэгчдэд сэтгэл заслын тусламж үзүүлэх сургалт болж байна 6 цаг
БНАСАУ пуужин харвасны хариуд БНСУ, АНУ тэнгисийн цэргийн сургууль эхлүүлжээ 6 цаг
Ж.Байден “Хорийн бүлэг”-ийн уулзалтын үеэр В.Путинтэй уулзахыг үгүйсгэсэнгүй 6 цаг
БНСУ, АНУ, Япон тэнгисийн цэргийн хамтарсан сургууль хийжээ 6 цаг
Шинжилгээгээр коронавируст халдварын 87 тохиолдол батлагдав 7 цаг
"Чингис хаан" музей энэ сарын 11-нд үүдээ нээнэ 7 цаг
ОУАЭХА-ийн тэргүүн Киевийг зорьжээ 7 цаг
Монгол Улсын агаарын зайн 80 хувь шинэчлэгдлээ 7 цаг
ГОВЬ-АЛТАЙ: “Шинэ цагийн илгээлтийн эзэд” үйл ажиллагаа зохион байгуулна 7 цаг
ГОВЬ-АЛТАЙ: “Дэлхийн хуримтлалын өдөр-2022” аян энэ сарыг дуустал өрнөнө 7 цаг
МӨНГӨНИЙ БОДЛОГО 2023: Эдийн засгийн тогтвортой байдлыг хангахад дэмжлэг үзүүлнэ 7 цаг
АНУ Сирийн хойд нутагт "ЛУ"-ын гурван толгойлогчийг устгаснаа мэдэгджээ 7 цаг
Өнөөдөр Монголын 3 жүдоч Ташкентын татамид хүчээ сорино 7 цаг
Япон, Америк, Оросын сансрын нисгэгчид ОУСС-д очжээ 7 цаг
ГОВЬ-АЛТАЙ: “Хавдаргүй монгол эмэгтэй” төслийн хүрээнд хорт хавдрын найман тохиолдол илэрчээ 7 цаг
ТӨВ: Заамар суманд 142 га талбайд нөхөн сэргээлт хийжээ 7 цаг
Монгол Улс, Улаанбаатар хот, Чингэлтэй дүүрэг, Б.Жигжиджавын гудамж-8, Индекс-15160, Ш/х-1514
Мэдээллийн МОНЦАМЭ агентлаг ©2022